Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

son cœur a bondi

  • 1 BÓNDI

    * * *
    (pl. bœndr, gen. bónda), m.
    1) husbandman, farmer, peasant (dóttir eins lítils bónda); a yeoman, franklin, landowner (hinir stœrri bœndr);
    2) master, head of a household (= húsbóndi);
    3) husband (nú er bóndi dauðr, en kona lifir eptir).
    * * *
    a, m.: older form búandi, or even bóandi, pl. búendr or bóendr; gen. búanda, bóanda; dat. buöndum, bóöndum, Edda 28, Grág. i. 370, 371. Ó. H. 203, 209–211, 215, Nj. 14, 220; búanda (gen. pl.), 211, 212, 215–217, 220; búöndum, 219; bóandi, Grág. i. 114, 157, 187, 377, Nj. 52; but the common Icel. form is bóndi, pl. bændr; gen. dat. pl. in old writers either bónda, bóndum, or as at present keeping the æ throughout all plur. cases (bænda, (gen.) bændum): properly a part. act. from búa (turned into a noun subst., cp. frændi, fjándi), A. S. buan; Germ. bauer, and therefore originally a tiller of the ground, husbandman, but it always involved the sense of ownership, and included all owners of land (or bú, q. v.). from the petty freeholder to the franklin, and esp. the class represented by the yeoman of England generally or the statesman of Westmoreland and Cumberland: hence it came to mean the master of the house, A. S. bond and hûsbond, Engl. husband.
    1. a husbandman. The law distinguishes between a grið-maðr a labourer, búðsetu-maðr a cottager, and a búandi or bóndi a man who has land and stock. In the Icel. Commonwealth only the b. (but neither cottager or labourer) could act as judge or neighbour who gave witness in acquittal of a culprit (cp. þingheyjandi); the griðmaðr could only partly be admitted to the tylptarkviðr, not to the búakviðr, Grág. i. 35, 114; ek ryð þessa tvá menn ór kviðburðinum fyrir þá sök, at þeir eru búðsetu-menn en eigi bændr, Nj. 236; cp. l. c. below, where the distinction between both is defined. The Norse law, on the other hand, distinguishes between hersir or lendir menn ( barons) and búandi, cp. the interesting passage Fms. vi. 279 (verðr mér þá lends manns nafn ekki at virðingu; nú vil ek heldr heita bóndi sem ek á ætt til); the Norse hauldr- or óðals-bóndi nearly answers to the Engl. ‘yeoman.’ In the more despotic Norway and Denmark, as in continental Europe, ‘bóndi’ became a word of contempt, denoting the common, low people, opp. to the king and his ‘men’ (hirð), the royal officers, etc.; just as the Engl. boor degenerated from A. S. gebur, Germ. bauer, Dutch boer; and in mod. Dan. bönder means plebs, a boor; such is the use of bóndi in the Fms., esp. Sverr. S. and Hák. S. In the Icel. Commonwealth the word has a good sense, and is often used of the foremost men—Sighvatr bóndi, Sturl. ii. 78; Rafn bóndi (i. e. Sveinbjarnarsson), Bs. i. Rafn. S. several times; Rútr talaði þá til Marðar, hugsa þú svá um bóndi (Mord Gigja), Nj. 3; optar hefir þú glaðari verit, búndi, en nú, 174 (of Flosi); Njáll bóndi, id.; Þorsteinn bóndi, Illugi bóndi, Gunnl. S. Ísl. ii; Björn bóndi, Safn i. 657; Björn bóndi Einarsson (Jórsalafari), Ann. 1393; Ari bóndi, Daði bóndi, Bs. ii. 474, 505; it is only opp. to the clerks (clergy) or knights, etc. This notion of the word ( a franklin) still prevails in the mind of Icelanders.
    2. a husband, A. S. hûsbond; eigi var skegglauss Þorvaldr bóandi þinn, Nj. 52, Grág. i. 371, 377, Fms. i. 149; hjá hvílu búanda þíns, Nj. 14. [The learned Icel. clergyman Eyjulf on Vellir (died A. D. 1747) has written a short essay upoii the word bóndi, Icel. MSS. Bodl. no. 71.]
    COMPDS:—(in mod. use always bænda- if pl., bónda- if sing.)—bónda-bani, a, m. a slayer of a bóndi, Fms. vi. 104. bónda-ból, n. (bónda-bær, m.), a farm, Grett. 96 A. bónda-dóttir, f. a bóndi’s daughter, Eg. 24, Snót 18. bónda-eiðr, m. a bundi’s oath, Gþl. 67. bónda-far, n. a bóndi’s ferry-boat, Hkr. ii. 292. bónda-fé, n. a provincial fund, Gþl. 11. bónda-fólk, n. a class of bændr, Fms. vii. 293. bónda-fylking (búanda-), f. a host of bændr, Fms. viii. 126. bónda-herr, m. an army of bændr, Fms. i. 162. bónda-hlutr. m. = bóndatíund. Fr. bónda-hus, n. a bóndi’s house, K. Þ. K. 26. bónda-hvíla, u, f. a bóndi’s bed, El. 9. bónda-kirkja (búanda-), u, f. the church belonging to the bóndi in Thingvalla, where the parliament was held; and búanda-kirkjugarðr, m. the churchyard to that church, vide Nj. and Grág. This church was erected about the middle of the 11th century, vide Kristni S., Fms. vi. 266. bónda-kona, u, f. a good wife of a bóndi, Gþl. 511. bónda-laus, adj. husband-less, widowed, Stj. 420. bónda-lega, u, f. the burial place of bændr, N. G. L. i. 368. bónda-lið, n. = bóndaherr, Fms. ii. 48. bónda-ligr, adj. farmer-like. bónda-múgr, m. a crowd, host of bændr, Fms. xi. 248. bónda-nafn, n. the name, title of bóndi, Fms. vi. 279, Gþl. 106. bónda-réttr (búanda-), m. the right of a bóndi, Fms. ix. 135. bónda-safnaðr (- samnaðr) = bóndamúgr, Hkr. ii. 307, Fms. vii. 320. bónda-skapr, m. the state of the bændr, opp. to the clergy, Bs. i. 590. bónda-son, m. the son of a bóndi, Eg. 232. bónda-tala, u, f., vera í b., to be told or counted among bændr, Fas. ii. 326. bónda-tíund, f. tithe to be paid by bændr, Vm. 104. bónda-ungi, a, m. a young bóndi, Hkr. iii. 275. bónda-val, n. the elite of bændr; var þá gott b., there were choice bændr to be found, Sturl. i. 130, Landn. 236. bónda-ætt, f. a bóndi’s extraction, Fms. vi. 278.

    Íslensk-ensk orðabók > BÓNDI

  • 2 bónda·son

    Old Norse-ensk orðabók > bónda·son

  • 3 leap

    leap [li:p]
    (verb: preterite, past participle leaped or leapt)
    1. noun
    bond m
    there has been a leap of 13% in sales les ventes ont fait un bond de 13 %
       a. [person, animal, fish] sauter ; [flames] jaillir
    to leap in/out entrer/sortir d'un bond
    he leapt into/out of the car il sauta dans/de la voiture
       b. [profits, sales, prices, unemployment] faire un bond
    to leap to the conclusion that... conclure un peu hâtivement que...
    to leap at sth [+ chance, suggestion, offer] sauter sur qch ; [+ idea] accueillir qch avec enthousiasme
    [+ stream, hedge] sauter par-dessus
    (off ground) sauter en l'air ; (to one's feet) se lever d'un bond ; [flame] jaillir
    * * *
    [liːp] 1.
    1) lit, gen saut m, bond m; Sport saut m

    in ou at one leap — d'un bond

    2) fig ( big step) bond m (en avant)
    3) (in price, demand) bond m (in dans)
    2.
    transitive verb (prét, pp leapt, leaped) franchir [quelque chose] d'un bond [hedge, chasm]
    3.
    1) [person, animal] bondir, sauter

    to leap across ou over something — franchir quelque chose d'un bond

    2) fig [heart] bondir ( with de)

    to leap to somebody's defencefig bondir au secours de quelqu'un

    3) ( increase) [price, profit, stock market] grimper (by de)
    Phrasal Verbs:
    ••

    look before you leapProv il faut réfléchir avant d'agir

    English-French dictionary > leap

  • 4 RÁÐA

    (ræð; réð, réðum; ráðinn), v.
    1) to advise, counsel, ráða e-m e-t (réðu vinir hans honum þat, at hann berðist eigi við þik);
    ráða e-m ráð, to give one counsel;
    2) to consult about, discuss, with dat. (ráða landráðum);
    ráða ráðum sínum, to hold a conference;
    3) to devise, plan;
    þeir ráða atför við Gunnar, thev plan an onslaught on G.;
    réð hón þeim bana, she plotted that man’s death;
    4) to plot or cause one’s death, = ráða e-m bana (þær atluðu, at konungr mundi hafa ráðit hann);
    Reginn mik réð, R. betrayed me;
    réðu þeir þat þá með sér, they settled this among themselves;
    6) to fix, decide, resolve, with acc.;
    ek hefi áðr ráðit brúðlaup mitt, I have fixed my wedding day;
    réðu þeir þá þat at fara ofan til Rangár, then they resolved to ride down to Rang river;
    ráða e-t til staðar, to settle, fix definitively, = staðráða e-t (vil ek finna konung áðr en ek ráða þetta til staðar);
    7) to hire, take into service (ráða skipverja, ráða sér hjón);
    bóndi sagði húsfreyju, at hann hafði Hrapp ráðit með sér, that he had taken H. into his company;
    8) to rule, govern, with dat. (ráða landi, ríki; Einarr jarl ráð þá Orkneyjum);
    9) to rule, command, have one’s way, prevail, decide, settle (skal hón sjálf ráða hvárt hón vill hann eða eigi);
    skal ráða afl með þeim, the majority shall decide;
    Ólafr bað móður sína. eina ráða, to settle the matter alone;
    landfall ræðr fyrir sunnan, makes the boundary towards the south;
    with dat., hvárt ræðr þú því, er, is it your doing that..?;
    ráða engu, to have no authority, be of no avail (orðheill þín skal engu ráða);
    ráða landamerkjum, to make the boundary (Hafslœkr réð þar landamerkjum);
    ráða búi sínu, to conduct, manage one’s estate;
    hann réð sér sjálfr, he was independent;
    ertu nökkurs ráðandi hér, have you any authority here?
    10) to have, possess, be master of, enjoy;
    ráða fé ok fjörvi, to enjoy wealth and life;
    11) to explain, read;
    ráða gátu, to read a riddle;
    ráða draum, to interpret a dream;
    ráða e-t at líkindum, to judge from probabilities (engar munu fríðari en þínar dœtr, ef at líkindum skal ráða);
    12) to read and understand (ráða rúnar, stafi, rit);
    réð ek þær rúnar, er reist þín systir, I have read the runes thy sister engraved;
    13) to punish, chastise, with dat. (fóstri hans var harðr við hann ok réð honum mjök);
    ráða stórt, to aim high, undertake great things;
    15) periphrastically with an infin., to do;
    ráðumk ganga, we (I) do go;
    hón réð vakna (= hón vaknaði), she awoke;
    þau lög, er hann réð upp at segja, the laws which he pronounced;
    16) with preps.:
    ráða e-t af, to resolve, make up one’s mind (réð hann þat af at sigla súðr til Danmerkr);
    to discontinue, put a stop to (ek hygg, at Þóroddr ætli nú at af ráða hingatkvámur þínar);
    to do away with (þú verðr nú þetta vandræði af at ráða);
    ráða e-n af e-u, to make one leave off (af hefir þú mik ráðit brekvísi við þik);
    ráða e-u af (e-u), to get off;
    Þ. bað menn taka forka ok ráða af skipinu, to get the ship off, set her afloat;
    ráða e-n af = ráða e-n af lífi, af dögum, to put out of the way, put to death (hann kvazt mundu af ráða illmenni þessi);
    ráða at e-m, to attack (njósnarmenn hlupu upp ok réðu at þeim);
    ráða á e-t, to set about a thing (þeir réðu á íshöggit);
    ráða á e-n, to attack one (þorðu aldri úvinir hans á hann at ráða);
    ráða bót (bœtr) á e-u, to remedy, make good (þóttust menn eigi kunna bœtr á þessu ráða);
    ráða eptir e-m, to pursue one;
    ráða e-n frá e-u, to deprive one of, exclude one from (ráða e-n frá landi, ríki);
    ráða fyrir e-u, to command, have authority over, be master of (ráða fyrir skipi, hofi, fé, eldi);
    ráða í e-t, to guess at, find out (Gormr konungr réð ekki í þetta);
    ráða móti, í móti e-m, to attack one (í móti Kára réð Mörðr);
    ráða e-n ofan, to overthrow;
    ráða ór e-u, to find an expedient, solve a difficulty (er nú vant ór at ráða);
    ráða til e-s, to rush in upon, attack (hann reiddi upp øxina ok réð til Þórvarðs); to take to (set about) a thing, try, make an attempt;
    S. kom fótum undir sik, ok réð til í annat sinn, and tried again the second time;
    ok er nú til at ráða, ef þér vilit, now is the time for action, if you are willing;
    skal ráða til árinnar eða eigi, shall we try to pass the river or not?;
    ráða til orrostu, to go to battle;
    ráða til uppgöngu, to make an ascent;
    ráða til ferðar, to start on a journey;
    ráða skipi til hlunns, to draw a ship on to land;
    ráða um e-t, to dispose of (megum vér eigi ráða um hennar gjaforð);
    to deliberate on (konungr gaf jarli orlof at ráða um þetta við menn sina);
    ráða um at gøra e-t, to be about to do a thing (hann tók um strenginn ok réð um at fara upp í skipit);
    ráða um við e-n, to put an end to, finish off (var Alfr þá kominn ok ætlaði skjótt um at ráða við Finnboga);
    ráða e-t or e-u undan e-m, to deprive one of (hón vildi eigi giptast, því at hón vildi eigi ráða fé undan dóttur sinni);
    ráða e-t undir e-n, to put in the charge of (þá réðu þeir goðorð sitt undir Rafn);
    ráða e-t upp, to read up (þessi sömu bréf lét erkibiskup upp ráða í Danmörku);
    ráða við e-n, to be able to master one (muntu nú einn við mik ráða);
    ráða e-t við sik, to make up one’s mind;
    ráða yfir e-u, to rule, govern;
    17) refl., ráðast.
    * * *
    pres. ræð, ræðr, ræð; pl. ráðum, ráðit, ráða; pret. réð, 2nd pers. rétt, réttu, rhymed with hætta, Fms. vi. (in a verse); mod. réðst, pl. réðu; subj. réði; imper. ráð, ráddú; part. ráðinn; a middle form ráðumk, Hom. 113; a weak pret. indic. réði occurs in the poem Jd. 35 (ótrauðr á haf réði), and in prose, Fms. i. 223, and is freq. in mod. usage (eg réði honum að bíða … hann réði því ekki): [a word common to all Teut. languages; A. S. ræðan; Old Engl. rede and read; Germ. rathen; Dan. raade; the Goth. has rêdan, but it is rarely used in Ulf.]
    A. To advise, counsel, with dat. of the thing and acc. of the person; ráða e-m e-t, réðu vinir hans honum þat, at hann berðisk eigi við þik, Nj. 33; réðu honum þat allir at samna liði. Eg. 9; ráða e-m ráð, to give one counsel, Vþm. 1; ráðumk þér, Hm. 113 sqq.; þat ræð ek þér, Sdm. 22 sqq., Nj. 61; makligr ertú þeirra, segir Njáll, ok réð honum ráðin, 71; ráð er þér ráðit, Fm. 21; ráða e-m heilræði, Nj. 85.
    2. to consult; ráða ráðum sínum, to hold a conference, Edda 26, Fms. vii. 259; vóru opt á tali ok ráða-stefnu ok réðu landráðum, i. 52.
    3. to devise; þá menn er konu hafa numit eða þat hafa ráðit, Grág. i. 354, Gullþ. 14.
    4. to fix, decide, determine, resolve, with acc.; ek hefi áðr ráðit brúðlaup mitt, Nj. 4; ráða samband, Gullþ. 14; ráða atför við Gunnar, Nj. 1, 7; réðu þeir þat þá með sér, 93; hefi ek ráðit honum kvánfang, 151; siðan réð Gunnarr utanferð sína með honum, 41, cp Sturl. ii. 168; ráða e-m ró, Ls. 55:—ráða e-t af, to form a decision, Eg. 337; en af verðr at ráða nokkut ór hverju vandræði, Lv. 39:—ráða e-t við sik, to make up one’s mind; hvárt hann vildi þar vera eða fara til Íslands, hann kvaðsk eigi þat hafa ráðit við sik, Nj. 123:—ráða um e-t, to deliberate; hann gaf jarli orlof at ráða um þetta kjör við menn sína, Ó. H. 97:—ráða e-t (or e-u) til staðar, to settle, fix definitely, Fms. ii. 78, Ld. 178:—ráða ór, ráða ór e-u, to find an expedient, solve a difficulty, Nj. 177. Ld. 54, 180.
    5. to hire, take into service; ráða skipverja, Fms. vi. 238; réð Hallgerðr sér hjón, Nj. 25; ek em kona Njáls, segir hón, ok ræð ek eigi síðr hjón en hann, 54; Njáll réð honum hjón öll, 151; bóndi sagði húsfreyju sinni at hann hafði Hrapp ráðit með sér, 131; hón hafði ráðit mann til at svíkja konung í drykk, Fms. ix. 5; vilda ek at vit færim í hernað ok réðim menn til með okkr, Nj. 41; ráða land undan e-m, Fb. ii. 171.
    6. to plan, plot, contrive, or cause one’s death, put to death, betray, Germ. verra’ben; Regin þik réð, hann þik ráða mun, Fm. 22; þú rétt hann, Fas. i. 202; þær ætluðu at konungr mundi hafa rúðit hann, Fms. iv. 312; hann réð Plóg svarta föður-bana sinn, xi. 353; ef kona drepr bónda sinn eða ræðr hann fyrir íllsku sakir, Js. 27; ráða e-m bana, bana-ráð, Nj. 21, 52, Fb. i. 410, Skv. 1. 51:—ráða e-n af, to put out of the way, put to death, Gullþ. 14, Fms. i. 204, Al. 128; sá ótti er nú af ráðinn ok endaðr, Fs. 9; ek hygg at Þóroddr ætli nú af at ráða hingat-kvámur þínar, Eb. 144; ráða e-n frá, to despatch, Ld. 294; ráða e-n af dögum, to put to death; ráða e-n frá ríki, Fms. iii. 18; ráða e-n ofan, to overthrow, Bárð. 164.
    II. to rule, govern, with dat.; ráða Þrænda-lögum, Fms. i. 52; ráða landi, ráða ríki, 22, Nj. 41; Einarr jarl réð Orkneyjum, Fms. i. 197; Hákon konungr réð Noregi, x. 4; er réð fyrir Holtseta-landi, xi. 3; þann konung er ræðr Jórsala-landi … þann er Englandi ræðr, Edda 92; ráða landráðum, to have the government, govern, Fms. i. 52.
    2. to rule, prevail, have one’s own will, as also to manage, lead, have authority, management, and similar usages; skal ráða afl með þeim, Nj. 150; sá reð er ríkr var, Sól.; hann réð sér ekki fyrir kæti, he was beside himself for joy; skal hón sjálf ráða hvárt hón vill hann eða eigi, Nj. 24; ek skal hér ráða, 52; Ólafr bað móður sína eina ráða, Ld. 70; sögðu þá ráða eiga er fleiri vóru, 74; ætlar þú at þú munir ráða. Fms. vii. 13; konungr svarar ok biðr hann ráða, xi. 29: Lögmaðr skal ráða, he shall have the casting vote, Gþl. 18: the phrase, ef ek má ráða, if I can have it as I like; þú ræðr því, as you like! þvíat þar ræðr eigi frændsemi, Grág. i. 172: to rule, sól skal ráða um sumar en dagr um vetr, Gþl.; landfall ræðr (rules, makes the boundary) fyrir sunnan, Pm. 88; ór ánni ræðr keldan … ok lækr út úr henni til sjáfar, Dipl. ii. 1; ráða landa-merkjum, Eg. 711; ráða boði ok banni, Gþl. 76; ráða búi ok kaupum, 269; ráða giptingum, 211; ráða sessa kostum, Gm. 14; ráða kaupum, fé, skipti, Gþl.; ráða fé til þarfa, to dispose of money to advantage, put it out at interest, Gþl.; sigri vér ráðumk, Orkn. (in a verse); hugr ræðr hálfum sigri, a saving; ráða sínum ferðum, Fms. i. 75; réð Örn leiðsögu, Ld. 74: hvárt ek má nokkuru um þat ráða, Fms. vii. 13; mörgum ræðr litlu hve, ‘tis of small interest, Am. 33; ráða engu, Hdl. 49; ráða veðri. Rb. 388; veðr ræðr akri en vit syni, Hm.; hvar skal ek sitja—Móðir mín skal því ráða, Nj. 7; ek réð ráði hennar fyrr, i. e. gave her away, 23; hvárt hann kunni ráða fé sínu, Grág. i. 176; ráða orði, ii. 309; hvárt ræðr þú því er Steinarr son þinn sækir sökum Þorstein son minn, hast thou caused it, is it thy making? Eg. 727; þú því rétt er ek ríða skyldak, Fm. 26; ek því ræð, er þú ríða sér-at, Ls. 28; en réðu því Nornir, Orkn. (in a verse); ílla réð ek því, that was foolishly done, Fbr. (in a verse); ek hefi því ráðit, at …, Ísl. ii. 322; því þykki mér ráðit, well done, Sks. 100:—various phrases, ráða e-u bót (bætr) or ráða bót (bætr) á e-u, to mend, better, Hom. 159, Ld. 206, Fms. vii. 162, Landn. 8, Eb. 114:—with prep., ráða fyrir e-u (for-ráð), to rule, manage, govern, Fms. i. 288, Hkr. 1. 40; ráða fyrir lögum, Nj. 5, 150, Eg. 34, 239, 754, Ld. 76, 132, Fms. i. 11, Grág. i. 333:—ráða um e-t, to dispose of, (um-ráð); nú megu vit ekki ráða um hennar gjaforð, Fms. iv. 194:—ráða við e-ð, to be able to do, manage, Bárð. 163; eg ræð ekki við hann (þat), I cannot manage him; við-ráðanlegr, manageable:—ráða yfir e-u (yfir-ráð), to rule, govern, Fms. iv. 83.
    3. to have, possess, enjoy; hvítum ræðr þú enn hjöltunum, … ráða deigum brandinum, Eb. 238; ráða fé ok fjörvi, to enjoy wealth and life, Fm. 26; ráða arfi, gulli, hringum, Skv. 2. 9, Hkv. Hjörv. 6, 11; ráða nafni, aldri, hjarta, lofi, dýrð, to enjoy a name, life …, Lex. Poët.; ráða eign ok auðsölum. Fsm. 8, 9; ráða rauðum manni, to be red, Fbr. (in a verse):—part. ráðandi, with gen., ertu nokkurs ráðandi hér, hast thou any authority here? Nj. 54; þess verða ek ráðandi við mína menn, I will manage that. Fms. xi. 30; vera mikils ráðandi, of great influence, Fas. ii. 504: ráðandi postula, the ruler of the apostles, Edda 92, Lex. Poët.
    III. to explain, read; ráða gátu, to read a riddle, Fas. i. 454; varð engi sú gáta upp borin er hann réði (subj.) eigi, 532; ráða e-t, Am. 22; ráða draum, to read a dream, Nj. 121, Ld. 126, Ísl ii. 194, 197, x. 270, xi. 3, Rb. 394; Pharao dreymdi drauma ok urðu eigi ráðendr til, Ver. 17; veiztú hve rísta skal, veiztú hve ráða skal, of magical characters, Hm. 145:—ráða í e-t, to guess at, find out, Fms. xi. 16; ok væntir mik at eigi mundi í þat ráðit, Ísl. ii. 333; munu þeir ekki í ráða er myrkt er, 378, Fær. 255.
    2. to read, prop. to explain, interpret; skal hann láta ráða skrá heima at kirkju, K. Þ. K. 46; ráða rúnar, Am. 12, Hom. (St.); þegar Domitianus hafði rit ráðit, 623. 12, Karl. 16: ráða upp, to read up; þessi sömu bréf lét erkibiskup upp ráða í Danmörku, Fms. viii. 293; á alþingi léc Páll biskup ráða upp jarteinir ens sæla Þórláks, Bs. i. 352; tók ok lét þar upp ráða, 623. 10; ráða skrá, K. Þ. K.
    IV. to punish, chastise, with dat.; Guð ræðr oss till batnaðar sem sonum, Greg. 73; fóstri hans var harðr við hann ok réð honum mjök, Bs. i. 416; nú ef sveinn vill eigi nema ok leiðisk bók, þá skal hann færa til annarra verka, ok ráða honum til, svá at hvárki verði af örkuml né ílit, K. Þ. K. 56; honum var ráðit fyrir flestum höfuð-kirkjum, Sturl. ii. 147:—with acc., konu sína skal engi maðr með höggum ráða at öldri né at áti, N. G. L. i. 29; nú ef maðr ræðr konu sína eigna lyklum eða lásum ( beats her with keys or bars), þá er hann sekr, 356 (ráðning).
    V. with the notion of action, to undertake; ráða stórt, to aim high, aspire, Lex. Poët.; kann vera at ek finna þann höfðingja at minnr vaxi fyrir augum at ráða stórt ( to undertake great things), en þér konungr, Fms. vi. 399 (stór-ræði); ráða gott, to manage well, Ó. H. (in a verse).
    2. with prepp., ráða á e-t, to take to a thing; þeir réðu á íshöggit, Fms. vi. 336; ráða á e-n, to attack one; mun eigi þá á þik ráðit, Nj. 93, 253 (á-ræði):—ráða at e-m, to attack, invade, passim:—ráða af, to get off, clear; hann bað þá taka forka ok ráða at skipinu, and get the ship off, set her afloat, Ld. 56; aðilinn ræðr sik af baugbrotum, ef …, Grág. ii. 173; at hefir þú mik ráðit brekvísi, thou hast cured me of complaining, Ld. 134:—þá réðu þeir goðorð sitt undir Rafn fyrir sakir vinsælda hans, they put their ‘godord’ in the charge of R., Bs. i. 642:—ráða móti e-m, to go against in a fight, withstand; í móti Kára réð Mörðr Sigfússon, Nj. 253:—ráða til e-s, to rush in upon; hann reiddi upp öxina ok réð til Þorvarðar, Sturl. ii. 37, (til-ræði, an assault): to take to a thing, try, í vár réðu vér til ok hljópum í brott, Eg. 235; ok er þeim þótti sér færi til at ráða leyndusk þeir á brott, when they saw an opportunity they stole away, 572; ok er nú til at ráða ef þér vilit, now is the time for action, Nj. 154; Skarphéðinn kom fótum undir sik, ok réð þegar til í annat sinn, 202:—to start, make for, attempt, ráða til orrostu, to go to battle, Eg. 530; ráða til uppgöngu, 229; en þó ekki svá at til hans væri ráðanda (gerund.), Fms. vi. 352; réð hann þá til ok hjó sundr orminn, id.; þat var ekki annarra manna hlaup, enda réð ok engi til, Eg.; þeir ráða til ok hlaupa í munn drekanum, Fb. ii. 317; skal ráða til árinnar eðr eigi, shall we try to pass the river or not? Ld. 46; hann bauð út miklum her ok réð til skipa, Fms. i. 22; ráða til ferðar, to start on a journey, Landn.:—ráða skipi til hlunns, to put the ship in a shed, Eg. 515, Nj. 10; ráða sik frá e-u, to disengage oneself from, Hom. 147, MS. 655 xxvi. 1; ráða um, hann tók um strenginn, ok réð um at fara upp í skipit, and was just about to go up into the ship, Fms. ix. 24.
    3. periphrastically, with an infin. mostly without the particle ‘at;’ ráðumk ganga, we do go, Am. 77; ráðum yppa, spyrja segja, leyna, Lex. Poët.; hverr er segja ræðr, does tell, Hm. 125; hón réð vakna, she awoke, Am. 10; annan réð hón höggva, 48; ekki réttu leifa, 80; allt þats réð heita, 102; réð ek at ganga, Fas. ii. (in a verse); ef ek ræð á vág at vaða, Hbl. 47: with the particle ‘at,’ réð at stökkva, Eb. (in a verse): also reflex., réðsk at sofna, Rm. 5; but réð at sofna, went to sleep, 17: in prose, þau lög sem hann réði upp at segja, Íb. 12; ráðask geyja, Am. 24.
    B. Reflex. ráðask, referring to the person himself; ráðask um við e-n, to consult; Gunnarr görði görðina ok réðsk við öngan mann um, Nj. 80; hvárigum þótti ráð ráðit nema við aðra réðisk um, 167; ef hann hefði nokkut við mik um ráðisk, Ld. 306; þá réðsk hann um við vini sína, Eg. 9.
    2. to be resolved, fixed, settled; þá er kaupit réðsk, Nj. 17; eigi mun þat svá skjótt ráðask, Ísl. ii. 213; þetta mál er miklu meira en þat megi skjótt ráðask, Fms. vi. 18; af þeim tiðendum ræðsk þat, at …, ix. 433; eigi mun þetta ráðask þessu sinni, xi. 4; þá var ráðin sættin, Ld. 308; en ráðit kalla ek kaupit, Sd. 179; réðsk hann þá þar at hjóni, he hired himself out, entered service, Nj. 57. 3 (answering to and identical with A. V above), ráðask frá, to leave; þóat ek ráðumk frá, Fms. i. 225: ráðask í e-t, to undertake; ráðask í hernað, passim; hann réðsk í flokk með þeim, Nj. 94, Fb. ii. 172:—ráðask til e-s, to venture on a thing; þá ráðsk (imper.) þú til ok far í hauginn, Fms. iv. 28:—to move one’s abode, Hákon spurði Gunnar ef hann vildi ráðask til Hákonar jarls, Nj. 41; bið Una selja jörð sína ok ráðask hingat til mín, Orkn.; hann réðsk þangat bygðum, Þorf. Karl. 364; ráðask til ferðar (= Germ. sich begeben), Eg. 4; víkingar ok herkonungar er réðusk til liðs með Eiríki, Fms. i. 24; réðsk hann þá þangat um várit at fardögum ok móðir hans, Bs. i. 455: ráðask ór hernaði, to give up, leave off freebooting, Fg. 2:—at þeim hafði óheppilega um ráðisk, they had formed an unhappy plan, Knytl. S. ch. 69 (Lex. Poët.); cp. miðráðit.
    4. to turn out; ok réðsk til allgiptusamliga, Fms. x. 53; and in the mod. phrase, það réðsk vel, ended well; sjá hvernig það ræðst, see how it will turn out; of a dream, to prove true (see A. III), ok vilda ek at hvergi réðisk, Gísl. 24 (hvárngi réði, impers., 108, l. c.):—réðsk mikit mannfall, there came to be a great slaughter, Odd, 28.
    II. recipr., ráðask á, to attack one another; þeir spruttu upp með íllyrðum, ok svá kom at þeir ráðask á, Nj. 128.
    III. part. ráðinn, resolved, determined, Ölk. 36, Bárð. 173; hann mælti fátt eðr ekki við frá, … ef hann var ráðinn til at drepa þá, Fms. vii. 319:—likely, eigi er ráðit at oss fari svá, Nj. 89; þat er þó eigi ráðit hvárt svá berr til, Ld. 24; eigi er þat ráðit, at honum þætti allt sem hann talaði, Band. 12: compar., er engi ráðnari hlutr, more certain, Hom. (St.); at ráðnu, for certain, id.: valid, nýmæli ekki skal vera lengr ráðit en þrjú sumur, K. Þ. K. 56.
    2. clever; ríkr ok ráðinn, Grett. 90; vitr maðr ok ráðinn, Fb. ii. 357; roskinn ok ráðinn.
    3. betrayed, Germ. verrathen, Akv. 15, Fm. 37.

    Íslensk-ensk orðabók > RÁÐA

  • 5 Hathaway, Henry

    1898-1985
       Nacido en Sacramento, California, acostumbraba a acompanar a su madre, actriz, cuando los rodajes no se hacian en estudio. El mismo fue actor infantil, pero despues de un parentesis impuesto por la guerra, decidio pasar al otro lado de la camara convirtiendose en un honesto y atareado ayudante de direccion durante los anos 20. Ya por entonces comenzo su larga colaboracion con Paramount, que sobrevivio hasta el final, aunque en los anos 40 tambien trabajo extensamente con 20th Century-Fox. A comienzos de los anos 30, Henry Hathaway comienza a dirigir, y comienza a dirigir westerns, basados en novelas de Zane Grey. Son un total de ocho, interpretados, con una sola excepcion, por Randolph Scott; peliculas de una hora de duracion aproximadamente que, sin embargo, tienen algo que otros productos similares de esos anos no tienen. Acaso se trata del sello de la productora, sin duda la que procuraba lanzar al mercado las peliculas mas elegantes; acaso, la versatilidad de un realizador novel llamado a abordar empresas mas ilustres. Lo consiguio poco despues, en 1936, con The Trail of the Lonesome Pine, una de sus obras emblematicas y, sin duda, una estupenda pelicula y un magnifico western, que se mueve en una linea claramente fronteriza en relacion con las senas de identidad del genero. Claro que ya antes habia dirigido una de sus obras mas populares, Tres lanceros bengalies (The Lives of a Bengal Lan cer, 1935). Los anos 40 encuentran a Hathaway inmerso en proyectos variopintos: peliculas de aventuras mas o menos exoticas, cine negro, algun que otro melodrama con tintes patrioticos… Son, basicamente, anos Fox, que ofrecen filmes tan logrados como The House on 92nd Street (La casa de la calle 92, 1945) y El beso de la muerte (Kiss of Death, 1947), con un antologico Richard Widmark. En los anos 50, mas de lo mismo, solidas muestras de cine de genero, alguna que otra pelicula mitica como Niagara (1953) y tres westerns memorables. No resistire la tentacion de destacar, entre ellos, El jardin del Diablo, situada en los albores de la pantalla ancha del CinemaScope, donde el realizador, entre otras virtudes, da buenas muestras de como aprovechar el formato. No solo eso, claro; la pelicula es un apasionante viaje vital en el que parecen haberse intercambiado los extremos, porque se parte de algo parecido a la muerte y se camina hacia la vida, simbolizada por una sugerente puesta de sol sobre la que se aproximan dos siluetas. Los anos 60 y los comienzos de los 70 nos muestran al fin a un director veterano, lleno de recursos narrativos que, casi sin darse cuenta, abusa a veces un poco de ellos, lo que no le impide ser, sin la menor duda, uno de los grandes nombres del western. A el se debe lo mas logrado de esa megaproduccion que pretendio ser La conquista del Oeste, particularmente el ultimo de sus fragmentos, The Outlaws. Cada western de Hen ry Hathaway es digno de una reflexion detallada. Al final de ella se llega a conclusiones como la de que, efectivamente, estamos ante un punado de peliculas mas importantes de lo que su superficie permite sospechar, importancia que es capaz de vencer el obstaculo, en otras ocasiones insuperable, de la falta de unidad. En efecto, el mundo de Hathaway es multifacetico, acaso conceptualmente poco fundamentado, pero, como no hay mal que por bien no venga, ello evita el peligro de un monolitismo esteril, que ha conducido a tantos creadores a elaborar universos de tedio, eso si, muy personales.
        Heritage of the Desert (El legado de la estepa). 1932. 60 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Sally Blaine.
        Wild Horse Mesa. 1932. 65 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Sally Blaine.
        The Thundering Herd (La horda maldita). 1933. 62 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Judith Allen, Harry Carey.
        Under the Tonto Rim (Estaba escrito). 1933. 63 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Stuart Edwin, Fred Kohler, Verna Hillie.
        Sunset Pass (El paso del ocaso). 1933. 61 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Kathleen Burke, Tom Keene.
        Man of the Forest (El hombre del bosque). 1933. 62 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Verna Hillie, Harry Carey.
        To the Last Man. 1933. 70 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Esther Ralston.
        The Last Round-Up (El ultimo rodeo). 1934. 61 minutos. Blanco y Negro. Paramount. Randolph Scott, Barbara Fritchie, Fred Kohler.
        The Trail of the Lonesome Pine. 1936. 102 minutos. Technicolor. Paramount. Sylvia Sidney, Fred MacMurray, Henry Fonda, Beulah Bondi.
        Brigham Young – Frontiersman. 1940. 114 minutos. Blanco y Negro. Fox. Tyrone Power, Linda Darnell, Dean Jagger, Brian Donlevy.
        The Shepherd of the Hills. 1941. 98 minutos. Technicolor. Paramount. John Wayne, Betty Field, Harry Carey, Beulah Bondi.
        Rawhide (El correo del infierno). 1951. 89 minutos. Blanco y Negro. Fox. Tyrone Power, Susan Hayward, Hugh Marlowe, Dean Jagger.
        Garden of Evil (El jardin del diablo). 1954. 100 minutos. Technicolor. CinemaScope. Fox. Gary Cooper, Susan Hayward, Richard Widmark, Hugh Marlowe, Cameron Mitchell, Rita Moreno.
        From Hell to Texas (Del infierno a Texas). 1958. 100 minutos. Color DeLuxe. CinemaScope. Fox. Don Murray, Diane Varsi, Chill Wills, Dennis Hopper.
        North to Alaska (Alaska, tierra de oro). 1960. 122 minutos. Color DeLuxe. CinemaScope. Fox. John Wayne, Stewart Granger, Capucine, Ernie Kovacs, Fabian.
        How the West Was Won (La conquista del Oeste) (co-d.: John Ford, George Marshall). Episodios: The Rivers (El rio),The Plains (Las llanuras)
        The Outlaws (Los bandidos). 1962. 165 minutos (duracion total). Metrocolor. Super Cinerama. MGM. Caroll Baker, James Stewart, Lee J. Cobb, Debbie Reynolds.
        The Sons of Katie Elder (Los cuatro hijos de Katie Elder). 1965. 122 minutos. Technicolor. Panavision. Paramount. John Wayne, Dean Martin, Martha Hyer, Earl Holliman.
        Nevada Smith (Nevada Smith). 1966. 128 minutos. Eastmancolor. Pana vision. Avco/Solar Productions. Steve McQueen, Karl Malden, Brian Keith, Arthur Kennedy, Suzanne Pleshette.
        5 Card Stud (El poker de la muerte). 1968. 103 minutos. Technicolor. Hall Wallis Productions (Paramount). Dean Martin, Robert Mitchum, Inger Stevens, Roddy McDowell.
        True Grit (Valor de ley). 1969. 128 minutos. Technicolor. Paramount. John Wayne, Glen Campbell, Kim Darby.
        Shoot Out (Circulo de fuego). 1971. 95 minutos. Technicolor. Universal. Gregory Peck, Susan Tyrell, Robert F. Lyons, Rita Gam.

    English-Spanish dictionary of western films > Hathaway, Henry

  • 6 take

    take [teɪk]
    prendre1A (a), 1A (b), 1B (a), 1B (c)-(e), 1C (b), 1D (a), 1D (b), 1E (a), 1F (a), 1G (a), 1G (b), 1G (d), 1H (a), 1H (b), 1I (a), 1I (c), 1I (d), 1I (f), 1I (g), 2 (a)-(c) porter1B (a) mener1B (b) conduire1C (a) recevoir1D (c) croire1F (b) supporter1F (d) supposer1G (c) contenir1I (e) passer1I (i)
    (pt took [tʊk], pp taken ['teɪkən])
    A.
    (a) (get hold of) prendre; (seize) prendre, saisir;
    let me take your coat donnez-moi votre manteau;
    she took the book from him elle lui a pris le livre;
    to take sb's hand prendre qn par la main;
    she took his arm elle lui a pris le bras;
    Peter took her in his arms Peter l'a prise dans ses bras;
    the wolf took its prey by the throat le loup a saisi sa proie à la gorge
    (b) (get control of, capture → person) prendre, capturer; (→ fish, game) prendre, attraper; Military prendre, s'emparer de;
    they took the town that night ils prirent ou s'emparèrent de la ville cette nuit-là;
    to take sb prisoner faire qn prisonnier;
    to take sb alive prendre ou capturer qn vivant;
    I took his queen with my rook j'ai pris sa reine avec ma tour;
    to take control of a situation prendre une situation en main;
    we took our courage in both hands nous avons pris notre courage à deux mains;
    you're taking your life in your hands doing that c'est ta vie que tu risques en faisant cela;
    to take the lead in sth (in competition) prendre la tête de qch; (set example) être le premier à faire qch
    B.
    (a) (carry from one place to another) porter, apporter; (carry along, have in one's possession) prendre, emporter;
    she took her mother a cup of tea elle a apporté une tasse de thé à sa mère;
    he took the map with him il a emporté la carte;
    she took some towels up(stairs)/down(stairs) elle a monté/descendu des serviettes;
    don't forget to take your camera n'oubliez pas (de prendre) votre appareil photo;
    figurative the committee wanted to take the matter further le comité voulait mener l'affaire plus loin;
    the devil take it! que le diable l'emporte!;
    you can't take it with you (money when you die) tu ne l'emporteras pas avec toi dans la tombe
    (b) (person → lead) mener, emmener; (→ accompany) accompagner;
    her father takes her to school son père l'emmène à l'école;
    could you take me home? pourriez-vous me ramener ou me raccompagner?;
    to take sb across the road faire traverser la rue à qn;
    may I take you to dinner? puis-je vous inviter à dîner ou vous emmener dîner?;
    he offered to take them to work in the car il leur a proposé de les emmener au bureau en voiture ou de les conduire au bureau;
    to take oneself to bed aller se coucher;
    please take me with you emmène-moi, s'il te plaît;
    humorous I can't take you anywhere tu n'es pas sortable;
    the estate agent took them over the house l'agent immobilier leur a fait visiter la maison;
    he took her round the museum il lui a fait visiter le musée;
    she used to take me along to meetings (avant,) elle m'emmenait aux réunions;
    this road will take you to the station cette route vous mènera ou vous conduira à la gare;
    I don't want to take you out of your way je ne veux pas vous faire faire un détour;
    her job took her all over Africa son travail l'a fait voyager dans toute l'Afrique;
    that's what first took me to Portugal c'est ce qui m'a amené au Portugal;
    whatever took him there? qu'allait-il faire là-bas?;
    the record took her to number one in the charts le disque lui a permis d'être première au hit-parade
    she took a handkerchief from her pocket elle a sorti un mouchoir de sa poche;
    I took a chocolate from the box j'ai pris un chocolat dans la boîte;
    take a book from the shelf prenez un livre sur l'étagère;
    take your feet off the table enlève tes pieds de la table;
    he took the saucepan off the heat il a ôté ou retiré la casserole du feu
    (d) (appropriate, steal) prendre, voler;
    to take sth from sb prendre qch à qn;
    someone's taken my wallet on a pris mon portefeuille;
    his article is taken directly from my book le texte de son article est tiré directement de mon livre
    (e) (draw, derive) prendre, tirer;
    a passage taken from a book un passage extrait d'un livre;
    a phrase taken from Latin une expression empruntée au latin;
    the title is taken from the Bible le titre vient de la Bible;
    to take a print from a negative tirer une épreuve d'un négatif
    C.
    (a) (of bus, car, train etc) conduire, transporter;
    the ambulance took him to hospital l'ambulance l'a transporté à l'hôpital;
    this bus will take you to the theatre ce bus vous conduira au théâtre;
    will this train take me to Cambridge? est-ce que ce train va à ou passe par Cambridge?
    (b) (bus, car, plane, train) prendre; (road) prendre, suivre;
    American take a right prenez à droite
    D.
    (a) (have → attitude, bath, holiday) prendre; (make → nap, trip, walk) faire; (→ decision) prendre;
    she took a quick look at him elle a jeté un rapide coup d'œil sur lui;
    American familiar let's take five soufflons cinq minutes ;
    he took a flying leap il a bondi;
    American vulgar to take a shit or a dump chier;
    archaic or literary to take a wife prendre femme
    to take a photo or a picture prendre une photo;
    she took his picture or a picture of him elle l'a pris en photo;
    we had our picture taken nous nous sommes fait photographier ou prendre en photo;
    familiar he takes a good photo (is photogenic) il est photogénique
    (c) (receive, get) recevoir; (earn, win → prize) remporter, obtenir; (→ degree, diploma) obtenir, avoir;
    he took the blow on his arm il a pris le coup sur le bras;
    you can take the call in my office vous pouvez prendre l'appel dans mon bureau;
    the bookstore takes about $3,000 a day la librairie fait à peu près 3000 dollars (de recette) par jour;
    how much does he take home a month? quel est son salaire mensuel net?;
    Cards we took all the tricks nous avons fait toutes les levées;
    their team took the match leur équipe a gagné ou remporté le match
    E.
    (a) (assume, undertake) prendre;
    to take the blame for sth prendre la responsabilité de qch;
    you'll have to take the consequences c'est vous qui en subirez les conséquences;
    she takes all the credit for our success elle s'attribue tout le mérite de notre réussite;
    I take responsibility for their safety je me charge de leur sécurité;
    to take the part of Hamlet jouer (le rôle d')Hamlet
    he took my side in the argument il a pris parti pour moi dans la dispute;
    the boy took an oath or a vow to avenge his family le garçon a fait serment ou a juré de venger sa famille;
    American to take the Fifth (Amendment) invoquer le Cinquième Amendement (pour refuser de répondre)
    may I take the liberty of inviting you to dinner? puis-je me permettre de vous inviter à dîner?;
    he took the opportunity to thank them or of thanking them il a profité de l'occasion pour les remercier
    F.
    (a) (accept → job, gift, payment) prendre, accepter; (→ cheque, bet) accepter;
    the doctor only takes private patients le docteur ne prend pas les patients du service public;
    the owner won't take less than $100 for it le propriétaire en veut au moins 100 dollars;
    does this machine take pound coins? cette machine accepte-t-elle les pièces d'une livre?;
    to take a bribe se laisser acheter ou corrompre;
    you'll have to take me as I am il faut me prendre comme je suis;
    take things as they come prenez les choses comme elles viennent;
    I won't take "no" for an answer pas question de refuser;
    it's my last offer, (you can) take it or leave it c'est ma dernière offre, c'est à prendre ou à laisser;
    I'll take it from here je prends la suite;
    I'll take it from there je verrai à ce moment-là
    to take sb's advice suivre les conseils de qn;
    take it from me, he's a crook croyez-moi, c'est un escroc
    let's take things one at a time prenons les choses une par une;
    the mayor took their questions calmly le maire a entendu leurs questions avec calme;
    how did she take the questioning? comment a-t-elle réagi à ou pris l'interrogatoire?;
    they took the news well or in their stride ils ont plutôt bien pris la nouvelle;
    to take sth badly prendre mal qch;
    familiar to take things easy or it easy se la couler douce;
    familiar take it easy! (don't get angry) du calme!
    (d) (bear, endure → pain, heat, pressure, criticism) supporter; (→ damage, loss) subir;
    don't take any nonsense! ne te laisse pas faire!;
    your father won't take any nonsense ton père ne plaisante pas avec ce genre de choses;
    she can take it elle tiendra le coup;
    esp American I'm not taking any! je ne marche pas!;
    we couldn't take any more on n'en pouvait plus;
    I can't take much more of this je commence à en avoir assez, je ne vais pas supporter cela bien longtemps;
    I find his constant sarcasm rather hard to take je trouve ses sarcasmes perpétuels difficiles à supporter;
    don't expect me to take this lying down ne comptez pas sur moi pour accepter ça sans rien dire;
    those shoes have taken a lot of punishment ces chaussures en ont vu de toutes les couleurs;
    to take heavy loads (crane, engine etc) supporter de lourdes charges;
    it won't take your weight ça ne supportera pas ton poids
    (e) (experience, feel)
    to take fright prendre peur;
    to take an interest in sb/sth s'intéresser à qn/qch;
    don't take offence ne vous vexez pas, ne vous offensez pas;
    no offence taken il n'y a pas de mal;
    we take pleasure in travelling nous prenons plaisir à voyager;
    she takes pride in her work elle est fière de ce qu'elle fait;
    to take pride in one's appearance prendre soin de sa personne
    G.
    (a) (consider, look at) prendre, considérer;
    take Einstein (for example) prenons (l'exemple d')Einstein;
    take the case of Colombia prenons le cas de la Colombie;
    taking everything into consideration tout bien considéré;
    to take sb/sth seriously prendre qn/qch au sérieux
    do you take me for an idiot? vous me prenez pour un idiot?;
    what do you take me for? pour qui me prenez-vous?;
    I took you for an Englishman je vous croyais anglais;
    he took me for somebody else il m'a pris pour quelqu'un d'autre;
    to take the news as or to be true tenir la nouvelle pour vraie;
    how old do you take her to be? quel âge est-ce que tu lui donnes?
    (c) (suppose, presume) supposer, présumer;
    he's never been to Madrid, I take it si je comprends bien, il n'a jamais été à Madrid;
    I take it you're his mother je suppose que vous êtes sa mère
    (d) (interpret, understand) prendre, comprendre;
    we never know how to take his jokes on ne sait jamais comment prendre ses plaisanteries;
    don't take that literally ne le prenez pas au pied de la lettre;
    he was slow to take my meaning il lui a fallu un moment avant de comprendre ce que je voulais dire
    H.
    (a) (require) prendre, demander;
    how long will it take to get there? combien de temps faudra-t-il pour y aller?;
    the flight takes three hours le vol dure trois heures;
    it will take you ten minutes vous en avez pour dix minutes;
    it took him a minute to understand il a mis une minute avant de comprendre;
    it took us longer than I expected cela nous a pris plus de temps que je ne pensais;
    it takes time to learn a language il faut du temps pour apprendre une langue;
    what kind of batteries does it take? quelle sorte de piles faut-il?;
    my car takes unleaded ma voiture roule au sans-plomb;
    he took a bit of coaxing before he accepted il a fallu le pousser un peu pour qu'il accepte;
    it took four people to stop the brawl ils ont dû se mettre à quatre pour arrêter la bagarre;
    it takes a clever man to do that bien malin ou habile qui peut le faire;
    it takes courage to admit one's mistakes il faut du courage pour admettre ses erreurs;
    it takes patience to work with children il faut de la patience ou il faut être patient pour travailler avec les enfants;
    one glance was all it took un regard a suffi;
    the job took some doing la tâche n'a pas été facile;
    that will take some explaining voilà qui va demander des explications;
    her story takes some believing son histoire n'est pas facile à croire;
    to have what it takes to do/to be sth avoir les qualités nécessaires pour faire/être qch;
    we need someone with leadership qualities - she has what it takes il nous faut quelqu'un qui ait des qualités de dirigeant - ce n'est pas ce qui lui manque;
    familiar he's so lazy - it takes one to know one! il est vraiment paresseux - tu peux parler!
    "falloir" takes the subjunctive "falloir" est suivi du subjonctif;
    noun that takes an "s" in the plural nom qui prend un "s" au pluriel
    I.
    (a) (food, drink etc) prendre;
    do you take milk in your coffee? prenez-vous du lait dans votre café?;
    how do you take your coffee? qu'est-ce que tu prends dans ton café?;
    I invited him to take tea je l'ai invité à prendre le thé;
    she refused to take any food elle a refusé de manger (quoi que ce soit);
    to take drugs se droguer;
    how many pills has he taken? combien de comprimés a-t-il pris ou absorbé?;
    to be taken twice a day (on packaging) à prendre deux fois par jour;
    to take the air prendre l'air
    (b) (wear) faire, porter;
    she takes a size 10 elle prend du 38;
    what size shoe do you take? quelle est votre pointure?
    (c) (pick out, choose) prendre, choisir; (buy) prendre, acheter; (rent) prendre, louer;
    I'll take it je le prends;
    what newspaper do you take? quel journal prenez-vous?;
    take your partners (at dance) invitez vos partenaires
    (d) (occupy → chair, seat) prendre, s'asseoir sur;
    take a seat asseyez-vous;
    take your seats! prenez vos places!;
    is this seat taken? cette place est-elle occupée ou prise?
    (e) (hold → of container, building etc) contenir, avoir une capacité de;
    this bus takes fifty passengers c'est un car de cinquante places
    (f) (ascertain, find out) prendre;
    to take sb's pulse/temperature prendre le pouls/la température de qn;
    to take a reading from a meter lire ou relever un compteur
    (g) (write down → notes, letter) prendre;
    he took a note of her address il a noté son adresse
    (h) (subtract) soustraire, déduire;
    they took 10 percent off the price ils ont baissé le prix de 10 pour cent;
    take 4 from 9 and you have 5 ôtez 4 de 9, il reste 5
    (i) School & University (exam) passer, se présenter à; (course) prendre, suivre;
    I took Latin and Greek at A level j'ai pris latin et grec au bac;
    she took her degree last year elle a obtenu son diplôme l'an dernier;
    she takes us for maths on l'a en maths
    to take a service célébrer un office;
    the assistant director took the rehearsals l'assistant réalisateur s'est occupé des répétitions
    (k) (contract, develop)
    to take a chill, to take cold prendre froid;
    to take sick, to be taken ill tomber malade;
    I was taken with a fit of the giggles j'ai été pris d'un fou rire;
    she took an instant dislike to him elle l'a tout de suite pris en aversion
    (l) (direct, aim)
    she took a swipe at him elle a voulu le gifler;
    Football to take a penalty tirer un penalty
    she takes all her problems to her sister elle raconte tous ses problèmes à sa sœur;
    he took the matter to his boss il a soumis la question à son patron;
    Law they intend to take the case to the High Court ils ont l'intention d'en appeler à la Cour suprême
    he took an axe to the door il a donné des coups de hache dans la porte;
    take the scissors to it vas-y avec les ciseaux;
    his father took a stick to him son père lui a donné des coups de bâton;
    Law they took legal proceedings against him ils lui ont intenté un procès
    (o) (catch unawares) prendre, surprendre;
    to take sb by surprise or off guard surprendre qn, prendre qn au dépourvu;
    his death took us by surprise sa mort nous a surpris
    (p) (negotiate → obstacle) franchir, sauter; (→ bend in road) prendre, négocier
    (q) familiar (deceive, cheat) avoir, rouler;
    they took him for every penny (he was worth) ils lui ont pris jusqu'à son dernier sou
    (a) (work, have desired effect) prendre;
    did the dye take? est-ce que la teinture a pris?;
    it was too cold for the seeds to take il faisait trop froid pour que les graines germent
    (b) (become popular) prendre, avoir du succès
    (c) (fish) prendre, mordre
    3 noun
    (a) (capture) prise f
    (b) Cinema, Photography & Television prise f de vue; Radio enregistrement m, prise f de son; (of record etc) enregistrement m
    (c) American (interpretation) interprétation f;
    what's your take on her attitude? comment est-ce que tu interprètes son attitude?
    (d) American familiar (takings) recette f; (share) part f;
    to be on the take toucher des pots-de-vin, palper
    (astonish) étonner, ébahir; (disconcert) déconcerter;
    her question took him aback sa question l'a déconcerté;
    I was taken aback by the news la nouvelle m'a beaucoup surpris
    ressembler à, tenir de;
    she takes after her mother in looks physiquement, elle tient de sa mère
    (a) (dismantle) démonter;
    figurative they took the room apart looking for evidence ils ont mis la pièce sens dessus dessous pour trouver des preuves
    (b) (criticize) critiquer
    prendre à part, emmener à l'écart;
    the boss took her aside for a chat le patron l'a prise à part pour discuter
    (a) (remove) enlever, retirer;
    take that knife away from him enlevez-lui ce couteau;
    they took away his pension ils lui ont retiré sa pension;
    they took their daughter away from the club ils ont retiré leur fille du club;
    his work took him away from his family for long periods son travail le tenait éloigné de sa famille pendant de longues périodes;
    euphemism the police took his father away son père a été arrêté par la police;
    it takes away the fun ça gâche tout
    (b) (carry away → object) emporter; (→ person) emmener;
    British sandwiches to take away (sign) sandwiches à emporter;
    not to be taken away (in library) à consulter sur place
    (c) Mathematics soustraire, retrancher;
    nine take away six is three neuf moins six font trois
    that doesn't take away from his achievements as an athlete ça n'enlève rien à ses exploits d'athlète;
    to take away from the pleasure/value of sth diminuer le plaisir/la valeur de qch
    (a) (after absence, departure) reprendre;
    she took her husband back elle a accepté que son mari revienne vivre avec elle;
    the factory took back the workers l'usine a repris les ouvriers
    (b) (gift, unsold goods, sale item etc) reprendre
    (c) (return) rapporter; (accompany) raccompagner;
    take it back to the shop rapporte-le au magasin;
    he took her back home il l'a raccompagnée ou ramenée chez elle
    (d) (retract, withdraw) retirer, reprendre;
    I take back everything I said je retire tout ce que j'ai dit;
    all right, I take it back! d'accord, je n'ai rien dit!
    that takes me back to my childhood ça me rappelle mon enfance;
    that song takes me back forty years cette chanson me ramène quarante ans en arrière;
    it takes you back a bit, doesn't it? ça ne nous rajeunit pas tout ça, hein?
    (f) Typography transférer à la ligne précédente
    (a) (carry, lead downstairs → object) descendre; (→ person) faire descendre;
    the lift took us down to the 4th floor l'ascenseur nous a amenés au 4ème étage
    (b) (lower) descendre;
    she took the book down from the shelf elle a pris le livre sur l'étagère;
    can you help me take the curtains down? peux-tu m'aider à décrocher les rideaux?;
    she took his picture down from the wall elle a enlevé sa photo du mur;
    he took his trousers down il a baissé son pantalon
    (c) (note) prendre, noter;
    he took down the registration number il a relevé le numéro d'immatriculation;
    to take down a letter in shorthand prendre une lettre en sténo
    (d) (dismantle → scaffolding, circus tent) démonter
    se démonter
    (a) (lead → person) faire entrer; (carry → washing, harvest etc) rentrer
    (b) (bring into one's home → person) héberger; (→ boarder) prendre; (→ orphan, stray animal) recueillir;
    she takes in ironing elle fait du repassage à domicile
    the police took him in la police l'a mis ou placé en garde à vue
    (d) (air, water, food etc)
    she can only take in food intravenously on ne peut la nourrir que par intraveineuse;
    whales take in air through their blowhole les baleines respirent par l'évent
    (e) (understand, perceive) saisir, comprendre;
    he was sitting taking it all in il était là, assis, écoutant tout ce qui se disait;
    he didn't take in the real implications of her announcement il n'a pas saisi les véritables implications de sa déclaration;
    I can't take in the fact that I've won je n'arrive pas à croire que j'ai gagné;
    she took in the situation at a glance elle a compris la situation en un clin d'œil
    (f) (make smaller → garment) reprendre; (→ in knitting) diminuer;
    you'd better take in the slack on the rope tu ferais bien de tendre ou retendre la corde;
    Nautical to take in a sail carguer ou serrer une voile
    (g) (cover → several countries etc) comprendre, englober; (→ questions, possibilities) embrasser;
    the tour takes in all the important towns l'excursion passe par toutes les villes importantes
    (h) (attend, go to) aller à;
    to take in a show aller au théâtre;
    she took in the castle while in Blois elle a visité le château pendant qu'elle était à Blois;
    they took in the sights in Rome ils ont fait le tour des sites touristiques à Rome
    (i) familiar (cheat, deceive) tromper, rouler;
    don't be taken in by him ne vous laissez pas rouler par lui;
    I'm not going to be taken in by your lies je ne suis pas dupe de tes mensonges ;
    he was completely taken in il marchait complètement
    (a) (remove → clothing, lid, make-up, tag) enlever;
    the boy took his clothes off le garçon a enlevé ses vêtements ou s'est déshabillé;
    she took her glasses off elle a enlevé ses lunettes;
    he often takes the phone off the hook il laisse souvent le téléphone décroché;
    to take sb off a list rayer qn d'une liste;
    the surgeon had to take her leg off le chirurgien a dû l'amputer de la jambe;
    Cars to take off the brake desserrer le frein (à main);
    figurative he didn't take his eyes off her all night il ne l'a pas quittée des yeux de la soirée;
    I tried to take her mind off her troubles j'ai essayé de lui changer les idées ou de la distraire de ses ennuis;
    familiar his retirement has taken ten years off him sa retraite l'a rajeuni de dix ans ;
    to take sth off sb's hands débarrasser qn de qch;
    I'll take the baby off your hands for a few hours je vais garder le bébé pendant quelques heures, ça te libérera
    (b) (deduct) déduire, rabattre;
    the teacher took one point off her grade le professeur lui a retiré un point;
    the manager took 10 percent off the price le directeur a baissé le prix de 10 pour cent
    (c) (lead away) emmener;
    she was taken off to hospital on l'a transportée à l'hôpital;
    the murderer was taken off to jail on a emmené l'assassin en prison;
    her friend took her off to dinner son ami l'a emmenée dîner;
    she took herself off to Italy elle est partie en Italie;
    to take the passengers off (by boat from a ship) débarquer les passagers;
    the injured man was taken off the ship by helicopter le blessé a été évacué du bateau par hélicoptère
    to take some time off prendre un congé;
    take a few days off prenez quelques jours de vacances ou de congé;
    she takes Thursdays off elle ne travaille pas le jeudi
    (e) familiar (copy) imiter ; (mimic) imiter, singer
    (f) (discontinue → train, bus etc) supprimer; (→ show, programme) annuler
    (a) (aeroplane) décoller;
    they took off for or to Heathrow ils se sont envolés pour Heathrow
    (b) familiar (person → depart) partir ; (hurriedly) se barrer, se tirer;
    he took off without telling us il est parti sans nous avertir
    take on
    (a) (accept, undertake) prendre, accepter;
    don't take on more than you can handle ne vous surchargez pas;
    she took it on herself to tell him elle a pris sur elle de le lui dire;
    he took the job on (position) il a accepté le poste; (task) il s'est mis au travail;
    to take on a bet accepter un pari
    (b) (contend with, fight against) lutter ou se battre contre; (compete against) jouer contre;
    the unions took on the government les syndicats se sont attaqués ou s'en sont pris au gouvernement;
    I shouldn't like to take him on je n'aimerais pas avoir affaire à lui;
    he took us on at poker il nous a défiés au poker
    (c) (acquire, assume) prendre, revêtir;
    her face took on a worried look elle a pris un air inquiet;
    the word takes on another meaning le mot prend une autre signification
    (d) (load) prendre, embarquer
    (e) (hire) embaucher, engager
    familiar (fret, carry on) s'en faire;
    don't take on so! ne t'en fais pas!
    (a) (remove → object) prendre, sortir; (→ stain) ôter, enlever; (extract → tooth) arracher;
    take the cheese out of the refrigerator sors le fromage du réfrigérateur;
    he took the knife out of his pocket il a sorti le couteau de sa poche;
    take your hands out of your pockets enlève les mains de tes poches;
    they took their children out of school ils ont retiré leurs enfants de l'école;
    Medicine to take out sb's appendix/tonsils enlever l'appendice/les amygdales à qn;
    figurative to take the food out of sb's mouth retirer le pain de la bouche de qn
    (b) (carry, lead outside → object) sortir; (→ person) faire sortir; (escort) emmener;
    to take sb out to dinner/to the movies emmener qn dîner/au cinéma;
    I took her out for a bike ride je l'ai emmenée faire un tour à vélo;
    would you take the dog out? tu veux bien sortir le chien ou aller promener le chien?
    (c) (food) emporter;
    American sandwiches to take out (sign) sandwiches à emporter
    (d) (obtain → subscription) prendre; (→ insurance policy) souscrire à, prendre; (→ licence) se procurer; (→ patent) prendre;
    to take out a mortgage faire un emprunt immobilier
    (e) familiar (destroy → factory, town) détruire ;
    to take sb out (kill) buter qn, zigouiller qn, refroidir qn;
    the planes took the factory out by bombing les avions ont détruit l'usine (en la bombardant)
    to take out one's partner changer la couleur annoncée par son partenaire
    to take sb out of himself/herself changer les idées à qn;
    familiar working as an interpreter takes a lot out of you le travail d'interprète est épuisant ;
    familiar the operation really took it out of him l'opération l'a mis à plat;
    familiar it takes the fun out of it ça gâche tout ;
    familiar to take it out on sb s'en prendre à qn ;
    familiar he took his anger out on his wife il a passé sa colère sur sa femme ;
    familiar don't take it out on me! ne t'en prends pas à moi!
    he wants his daughter to take over the business il veut que sa fille reprenne l'affaire;
    she took over my classes elle a pris la suite de mes cours;
    will you be taking over his job? est-ce que vous allez le remplacer (dans ses fonctions)?
    (b) (gain control of, invade) s'emparer de;
    the military took over the country l'armée a pris le pouvoir;
    she takes the place over (by being bossy etc) elle joue les despotes;
    fast-food restaurants have taken over Paris les fast-foods ou French Canadian restaurants-minute ont envahi Paris
    (c) Finance (buy out) absorber, racheter;
    they were taken over by a Japanese firm ils ont été rachetés par une entreprise japonaise
    (d) (carry across) apporter; (escort across) emmener;
    I'll take you over by car je vais vous y conduire en voiture;
    the boat took us over to Seattle le bateau nous a emmenés jusqu'à Seattle
    (e) Typography transférer à la ligne suivante
    who will take over now that the mayor has stepped down? qui va prendre la relève maintenant que le maire a donné sa démission?;
    I'll take over when he leaves je le remplacerai quand il partira;
    will he allow her to take over? va-t-il lui céder la place?;
    compact discs have taken over from records le (disque) compact a remplacé le (disque) vinyle
    (b) (army, dictator) prendre le pouvoir
    (a) (have a liking for → person) se prendre d'amitié ou de sympathie pour, prendre en amitié; (→ activity, game) prendre goût à;
    I think he took to you je crois que vous lui avez plu;
    we took to one another at once nous avons tout de suite sympathisé;
    she didn't take to him il ne lui a pas plu;
    we've really taken to golf nous avons vraiment pris goût au golf
    (b) (acquire as a habit) se mettre à;
    to take to drink or to the bottle se mettre à boire;
    to take to doing sth se mettre à faire qch;
    she took to wearing black elle s'est mise à s'habiller en noir
    (c) (make for, head for)
    he's taken to his bed with the flu il est alité avec la grippe;
    the rebels took to the hills les insurgés se sont réfugiés dans les collines;
    they took to the woods ils se sont enfuis dans les bois;
    to take to the road prendre la route;
    to take to the boats monter dans les canots de sauvetage
    take up
    (a) (carry, lead upstairs → object) monter; (→ person) faire monter;
    the lift took us up to the 25th floor l'ascenseur nous a amenés au 25ème étage
    (b) (pick up → object) ramasser, prendre; (→ passenger) prendre; (→ paving stones, railway tracks) enlever;
    she took up the notes from the table elle a ramassé ou pris les notes sur la table;
    they're taking up the street la rue est en travaux;
    we finally took up the carpet nous avons enfin enlevé la moquette
    (c) (absorb) absorber
    (d) (shorten) raccourcir;
    you'd better take up the slack in that rope tu ferais mieux de retendre ou tendre cette corde
    (e) (fill, occupy → space) prendre, tenir; (→ time) prendre, demander;
    this table takes up too much room cette table prend trop de place ou est trop encombrante;
    moving house took up the whole day le déménagement a pris toute la journée;
    her work takes up all her attention son travail l'absorbe complètement
    (f) (begin, become interested in → activity, hobby) se mettre à; (→ job) prendre; (→ career) commencer, embrasser;
    when did you take up Greek? quand est-ce que tu t'es mis au grec?;
    I've taken up gardening je me suis mis au jardinage
    (g) (continue, resume) reprendre, continuer;
    I took up the tale where Susan had left off j'ai repris l'histoire là où Susan l'avait laissée;
    she took up her knitting again elle a repris son tricot
    (h) (adopt → attitude) prendre, adopter; (→ method) adopter; (→ place, position) prendre; (→ idea) adopter;
    they took up residence in town ils se sont installés en ville;
    to take up one's duties entrer en fonctions
    (i) (accept → offer) accepter; (→ advice, suggestion) suivre; (→ challenge) relever
    (j) (discuss) discuter, parler de; (bring up) aborder;
    take it up with the boss parlez-en au patron
    (k) (shares, stock) souscrire à
    (l) Finance (option) lever, consolider; (bill) honorer, retirer
    reprendre, continuer
    he took it upon himself to organize the meeting il s'est chargé d'organiser la réunion
    (a) (accept offer, advice of)
    his daughter took him up on his advice sa fille a suivi ses conseils;
    he might take you up on that someday! il risque de vous prendre au mot un jour!;
    she took him up on his promise elle a mis sa parole à l'épreuve
    I'd like to take you up on that point j'aimerais revenir sur ce point avec vous
    to take up with sb se lier d'amitié avec qn, prendre qn en amitié;
    she took up with a bad crowd elle s'est mise à fréquenter des vauriens
    to be taken up with doing sth être occupé à faire qch;
    she's very taken up with him elle ne pense qu'à lui;
    she's taken up with her business elle est très prise par ses affaires;
    meetings were taken up with talk about the economy on passait les réunions à parler de l'économie
    ✾ Film 'Take the Money and Run' Allen 'Prends l'oseille et tire-toi'
    ✾ Film 'You Can't Take It With You' Capra 'Vous ne l'emporterez pas avec vous'
    Take me to your leader Il s'agit de la formule prononcée par les extra-terrestres fraîchement débarqués sur terre dans les vieux films de science-fiction et adressée au premier terrien rencontré. On emploie cette phrase ("menez-moi jusqu'à votre chef") de façon humoristique lorsque, dans une situation donnée, on désire parler au responsable.

    Un panorama unique de l'anglais et du français > take

  • 7 HEITA

    I)
    (heit; hét, hétum; heitinn), v.
    Grímni mik hétu, they called me G.;
    heitinn eptir e-m, called (named) after one;
    heita e-n á brott, to call on one to be gone, bid one go (heitit mik héðan);
    heita á e-n, to exhort one (in battle);
    to invoke (heita á hinn heilaga Ólaf);
    heita á e-n til e-s, to invoke (appeal to) one for a thing (hann hét á Þór til fulltings);
    3) intrans., the pres. ‘heiti’ (not ‘heit’), to be hight, be called;
    Óðinn ek, nú heiti, now I am called Odin;
    Ólafr heiti ek, my name is O.;
    Úlfr hét maðr, there was a man, whose name was U.;
    bœr heitir á Bakka (at búrfelli), there is a farm called B.;
    heita (to be reckoned) frjáls maðr, hvers manns níðingr;
    4) with dat. to promise (heita e-m e-u);
    mantu, hverju þú hézt mér, do you remember what you promised me?
    heita e-m hörðu, to threaten one;
    Bárði var heitit meyjunni, the maid was promised to B.;
    5) refl., heitast, to vow, plight one’s faith (þeir hétust reka Hákon ór landi);
    heitast e-m, to vow one’s person to one (heitast hinum heilaga Ólafi konungi);
    (heitta, heittr), v.
    1) to heat (heita spjót í eldi);
    2) to brew (heita mungát, heita öl).
    f. brewing (cf. ölheita).
    * * *
    pres. heit, heitr, and in A. II. heiti, heitir (bisyllabic), in mod. usage heiti through all significations; pret. hét, hétu, 2nd pers. hézt; part. heitinn.
    A. [Ulf. haitan = καλειν; A. S. hâtan; Old Engl. hight, pret. hot; O. H. G. haizan; Germ. heissen; Swed. heta; Dan. hede]:
    I. trans. with acc. to call, give name to; hve þik hétu hjú? Fsm. 47; Urð hétu eina, Vsp. 20; Heiði hana hétu, 25; Grímni mik hétu, Gm. 49; hve þik heitir halr, Hkv. Hjörv. 14; Hnikar hétu mik, Skv. 2. 18; hétu Þræl, Rm. 8; hétu Erna (Ernu?), 36: the naming of infants was in the heathen age accompanied by a kind of baptism (ausa vatni), vide ausa, p. 35.
    2. metaph. to call on one; in the phrase, heita e-n á brott, to turn one out, call on one to be gone; þá er maðr á brott heitinn ef honum er eigi deildr matr at málum, Grág. i. 149; Vermundr hét hann á brott ok kvað hann eigi þar lengr vera skyldu, Sturl. ii. 230; so also, ef bóndi heitr griðmann sinn af vist foráttalaust, Grág. i. 157; eða heitið mik héðan, Ls. 7; ek var heitinn út ( turned out) fjórum sinnum, Sighvat:—with prep., heita á e-n, to call upon one (for help); hón hét á konur at skilja þá, Landn. 49: to exhort one (in battle), hét á Hólmrygi, Hkm. 2; Úlfr hét á oss, Hkr. iii. (in a verse); Gísli spratt upp skjótt ok heitr á menn sína, at skýli, Gísl. 22: to invoke one (a god, saint), hann trúði á Krist, en hét á Þór til sjófara ok harðræða, Landn. 206; hann heitr nú á fulltrúa sína Þorgerði ok Irpu, Fb. i. 213; ef ek heit á guð minn, Mar.; á Guð skal heita til góðra hluta, Sól. 4.
    3. part. pass. hight, called; sú gjöf var heitin gulli betri, Ad. 9; löskr mun hann æ heitinn, Am. 57, Fms. vi. 39 (in a verse); sá maðr mun eigi ílla heitinn ( will not get a bad report) í atferð sinni, Sks. 55 new Ed.
    β. heitinn, the late, of one dead; eptir Odd heitinn föður sinn, Dipl. iv. 13; Salgerðr h., the late S., Vm. 37: very freq. in mod. usage, hann Jón heitinn, hún Guðrún heitin, etc.
    II. absol. or intrans., in which case pres. bisyllabic heiti (not heit), to be hight, be called, as in Goth. the pass. of haitan; Andvari ek heiti, A. am í hight, Skv. 2. 2; Ólafr heiti ek, Fms. x. 226; ek heiti Ari, Íb. (fine); Jósu vatni, Jarl létu heita, Rm. 31; Óðinn ek nú heiti, Yggr ek áðan hét, Gm. 54; Gangráðr ek heiti, Vþm. 8; Ask veit ek standa, heitir Yggdrasill, Vsp. 19: esp. freq. in an hist. style in introducing a person for the first time, Mörðr hét maðr, hann átti dóttur eina er Unnr hét, móðir hennar hét Þorgerðr, Rútr hét bróðir hans, Nj. 1, 2; þau áttu eptir dóttur er Þuríðr hét, hinn elzti son Bjarnar hét Grímkell, Ísl. ii. 4; Oddr hét maðr, son Önundar breiðskeggs, hann átti þá konu er Jórunn hét; annarr son þeirra hét Þóroddr en annarr Þorvaldr, Þuriðr hét dóttir Odds en önnur Jófriðr, 121, 122; Þorsteinn hét maðr, hann var Egilsson, en Ásgerðr hét móðir Þorsteins, 189; þau gátu son, ok var vatni ausinn ok hét Þórólfr, 146, etc.; and in endless instances answering to Engl. there was a man, and his name was ( he was hight) so and so. The ancients said, hve (or hversu) heitir þú, ‘how’ art thou named? Germ. wie heisst du? thus, hve þú heitir? hve þik kalla konir? answer, Atli ek heiti, and hve þú heitir, hála nágráðug? Hrímgerðr ek heiti, Hkv. Hjörv. 14–17; hve sú jörð heitir, hve sá himinn heitir, hversu máni heitir, hve sjá sól heitir, etc., Alm. 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 32, 34, Vþm. 11, 13, 15, 17; the northern Icelanders still say, hvers’ (i. e. hversu) heitir maðrinn, sælir verið þér, hvörs’ heitir maðrinn? answer, Hrólfr heitir hann, Asgrímsson að norðan, Sig. Pétr. in Hrólfr (a play), p. 4: in mod. usage, hvat ( what) heitir þú? hvað heitir þú? Eg heiti Jón, Stef. Ól.: the same phrase occurs now and then in old writers, hvat heitir bær sjá? Ld. 234; hvat heitir hón? Helga heitir hón, Ísl. ii. 201 (Cod. Holm. hvart = hversu?): as also in the poem Fsm. (but only preserved in paper MSS.) 9, 11, 13, 19, 23, 31, 35, 37; but hve, 46, 47.
    β. of places, often with dat. and prep. of the place; á þeim bæ er á Brjámslæk heitir, Bs. i. 379; land pat er í Hvammi heitir, Gísl. 121; bær hans hét á Stokkum, Fb. iii. 324; á þeim bæ er at Hóli heitir, Hrafn. 5; ok því heitir þat síðan í Geitdal, 3; bær heitir á Bakka, á Meðalhúsum, at Búrfelli, á Auðúlfsstöðum, at Svínavatni, í Vestrhópi, í Sléttadal, Ísl. ii. 322–325.
    2. to be called, reckoned so and so; þá heitir hón sönn at sök, then she stands convicted, N. G. L. i. 351; þú skalt frá þessum degi frjáls maðr heita, Ld. 50; heit hvers manns níðingr ella, Nj. 176; heldr en h. kotkarl, eigi er þat nafn fyrir-lítanda, at heita húskarlar konungs, Sks. 270; sá er vill heitinn horskr, Hm. 61.
    3. reflex., hétomc, to name oneself or to be called; hétomc Grímnir, hétomc Gangleri, einu nafni hétomc aldregi, hétomc Þundr fyrir þat, Gm. 46, 48, 54.
    B. With dat., [cp. Goth. fauraga heitan; A. S. hâtan, pret. het; Germ. verheissen]:—to promise, with dat. both of the person and thing, or the thing in infin., or absol.; heita hörðu, to threaten, Am. 78; h. góðu, Sól.; h. bölvi, Hdl. 49; afarkostum, Fms. i. 75; hann heitr þeim þar í mót fornum lögum, Ó. H. 35; engu heit ek um þat, 167; mantú nokkut hverju þú hézt mér í fyrra, Anal. 190; at lítið mark sé at, hverju þú heitr, Fms. vii. 120; fyrir þau hin fögru fyrirheit er þú hézt þeim manni, er bana-maðr hans yrði—þat skal ek efna sem ek hét þar um, i. 217; kom Þorsteinn þar, sem hann hafði heitið, as he had promised, 72; þú munt göra okkr slíka sæmd sem þú hefir heitið, Nj. 5; Njáll hét at fara, 49.
    II. to make a vow, the vow in dat., the god or person invoked with prep. and acc. (h. á e-n), cp. A. above; þat sýndisk mönnum ráð á samkomunni, at h. til verðr-bata, en um þat urðu menn varla ásáttir hverju heita skyldi, vill Ljótr því láta h. at gefa til hofs, en bera út börn en drepa gamal-menni, Rd. 248; þá heitr Ingimundr prestr at bóka-kista hans skyldi á land koma ok bækr, Bs. i. 424; ok skyldu menn taka at heita, þeir hétu at gefa …, 483; hét Haraldr því til sigrs sér, at hann skyldi taka skírn, Fms. i. 107; eptir þat hét hón miklum fégjöfum á hinn helga Jón biskup, Bs. i. 201 and passim, esp. in the Miracle-books.
    III. reflex. and pass. to plight oneself, be betrothed; þá sá hón þat at ráði ok með henni vinir hennar at heitask Þórólfi, Eg. 36; þeim hétumk þá þjóðkonungi, Skv. 3. 36: to betroth, varkat ek heima þá er (hón) þér heitin var, when she (the bride) was given to thee, Alm. 4; kom svá, at Bárði var heitið meyjunni, that the maid was betrothed to B., Eg. 26.
    2. to vow, plight one’s faith; þeir hétusk reka Hákon ór landi, Jd.: to vow one’s person to one, at hann heitisk hinum heilaga Ólafi konungi, Hkr. iii. 288: to bind oneself, þá menn er honum höfðu heitisk til föruneytis, Fms. vii. 204.

    Íslensk-ensk orðabók > HEITA

  • 8 GARÐR

    (-s, -ar), m.
    1) fence, wall;
    2) enclosed space, yard (cf. aldin-garðr, grasgarðr, kirkjugarðr);
    3) court-yard, court (þeir gánga út í garíinn ok berjast); riða í garð, to arrive; riða (fara) ór garði, to depart; fig., helmingr skal falla í minn garð, the half shall fall into my share; skal aukast þriðjungi í þínum garði, in thy keeping; hyggjum vér, at í yðvarn garð hafi runnit, into your hands, your possession; gøra e-n af garði, to equip one (as a son, a friend, when departing from home); líðr vetr ór garði, the winter passes by;
    4) house, dwelling;
    5) stronghold, castle (cf. Ás-garðr, Út-garðar).
    * * *
    m. [Ulf. gards = οικος; A. S. geard; Engl. yard, garth, garden; O. H. G. gart; Germ. garten; Dan.-Swed. gård; Lat. hortus]:
    I. a yard (an enclosed space), esp. in compds, as kirkju-g., a church-yard; vín-g., a vineyard; stakk-g., a stack-yard; hey-g., a hay-yard; kál-g., a kale-yard; urta-g., a kitchen-garden; aldin-g. and gras-g., a garden; dýra-g., a ‘deer-yard,’ a park:—garðr, alone, is a hay-yard (round the hay-ricks); hence garðs-seti or garð-seti, q. v.
    2. a court-yard, court and premises; þeir ganga út í garðinn ok berjask, Edda 25, a paraphrase from ‘túnum’ in Gm. 41; þeir Grímr hittu menn at máli úti í garðinum, Eg. 109; þá sá hann at öðrum-megin í garðinum brunaði fram merkit, Ó. H. 31; ganga til garðs, 71; mikill kamarr ( privy) var í garðinun, id.; en er þeir Hrærekr sátu í garðinum, 72; fóru þegar þangat í garðinn sem líkin vóru, id.; er hann kom heim í þorpit ok gékk um garðinn, Fms. x. 218; gengið hef eg um garðinn móð, gleðistundir dvína, a ditty; innan stokks ( within doors) eða í garði úti, Gþl. 136; eigi nenni ek at hann deyi undir görðum mínum, Lv. 59:—a fishyard, Vm. 14.
    3. esp. in Norway, Denmark, and Sweden, a house or building in a town or village, [Dan. gaard = Icel. bær]; hann var í Hróiskeldu ok átti þar garð, Bjarn. 6; Egill spurði hvar g. sá væri í borginni (in York) er Arinbjörn setti, Eg. 407; hann var í garði þeim er Hallvarðs-g. var kallaðr, Bs. i. 634; í garð Arons, 636; konungs-g., the king’s yard, Fms. passim and in records referring to Norway. garða-leiga, u, f. house-rent, H. E. i. 394. garða-sól, f., botan. the orach, Hjalt. garðs-bóndi, a, m. a house-owner, Grett. 103, Jb. 157. garðs-horn, n. a ‘yard-nook,’ cottage, Fas. iii. 648: esp. in tales, in the phrase, kongur og drottning í ríki sínu og karl og kerling í Garðshorni, Ísl. Þjóðs. passim: the saying, það er ekki krókr að koma í Garðshorn. garðs-húsfreyja, u, f. a town-lady, Grett. 158 A: in Icel., where the whole population are country-folk, this sense of garðr is only used in metaph. phrases, saws, = home, house; kemr engi sá til garðs ( to the house) at viti hvat í sé, Band. 13; fátækum manni er til garðs kemr, Dipl. ii. 14; hyggjum ver at í yðvarn garð hafi runnit, into your hands, your possession, Ld. 206; helmingr skal falla í minn garð, the half shall fall into my share, Fær. 117; skal aukask þriðjungi í þínum garði, in thy keeping, Nj. 3; þótt nökkut komi þat ór várum garði, 54; leggja málaferli í garð e-s, to bring a case home to one, Sturl. ii. 27; þess alls ens ílla sem þá var honum í garð borit, all the evil that was brought to his door, Hom. 119; Guð í garði ok góð Jól, a greeting, Grett. 99 (MS.); líðr vetr ór garði, the winter passed by, Nj. 112; ríða í garð, to arrive (of a rider), Sturl. iii. 185; ríða ór garði, to depart, Ld. 96; ríða um garð, to pass by; vísa gestum á garð várn, Fas. iii. 5; göra e-n af garði (mod. ór garði), to equip one when departing, e. g. a son, a friend, or the like; eigi ertú svá af garði görr sem ek vilda (a mother to a departing son), Grett. 94; hversu herralega keisarinn görði hann af garði, Karl. 148; ok hefða ek gört þik af garði með gleði ok fagnaði, Stj. 181; but esp. to endow a daughter when married, göra dóttur sína vel (ílla) ór garði, etc.; búa í garð, to prepare; hann hefir svá í garðinn búit, he has made his bed so: the phrase, það er allt um garð gengið, all past, done, bygone; föður-g., father house, paternal house; bú-garðr, an estate: also in poets, í Eyjafirði upp á Grund á þann garðinn fríða, a ditty:—a local name of several farms in Icel., Garðr, sing., or more usually Garðar, Landn., prob. from corn-fields: the saying, víðar er Guð enn í Görðum, addressed to presumptuous people who think God is God only for themselves.
    4. denoting a stronghold; tann-g., the ‘tooth-wall,’ the teeth and gums, Gr. ερκος οδόντων; Ás-garðr, the hold of the gods, Edda; Mið-garðr, Middle-hold, i. e. the earth; Út-garðar, Outer-hold, where the giants dwell, Edda: the phrase, ráðast á garðinn þar sem hann er laegstr, to assault the weakest part, to encroach upon the weak and helpless.
    5. in western Icel. a heavy snow-storm is called garðr.
    II. in Icel. sense a fence of any kind; garðr of þjóðbraut þvera, Grág. ii. 264: in the law phrase, garðr er granna sættir, a fence ( yard) is a settler among neighbours (i. e. forms the landmark), Gþl., Jb. 258; leggja garða, to make fences, Rm. 12, Landn. App. 325; þeir biðu hjá garði nokkurum, Nj. 170: esp. the fence around the homefield, also called tún-g., Grág. i. 82, 453, Nj. 83, 114, Eg. 766, Ld. 148. Ísl. ii. 357, passim; skíð-g., a rail fence; grjót-g., a stone fence; torf-g., a turf fence; haga-g., the hedge of a pasture, Eb. 132; tún-g., a ‘tún’ fence; virkis-g., a castle wall, Fb. ii. 73 (in a verse); stíflu-g., a ditch: rif-g., a swathe.
    COMPDS: garðsendi, garðshlið, garðskrókr, garðsrúst, garðsönn.
    III. Garðar, m. pl. (í Görðum), Garða-ríki or Garða-veldi, n. the empire of Gardar, is the old Scandin. name of the Scandinavian-Russian kingdom of the 10th and 11th centuries, parts of which were Hólm-garðar, Kænu-garðar, Nov-gorod, etc.; the name being derived from the castles or strongholds ( gardar) which the Scandinavians erected among the Slavonic people, and the word tells the same tale as the Roman ‘castle’ in England; cp. the interesting passage in Ó. H. ch. 65—ok má enn sjá þær jarðborgir (earth-works, castles) ok önnur stórvirki þau er hann görði,—K. Þ. K. 158, Fms., Ó. H. passim, (cp. Munch Det Norske Folks Hist. i. 39 sqq.); the mod. Russ. gorod and grad are the remains of the old Scandin. garðr = a castle; cp. Gerzkr, adj. from Gardar, i. e. Russian,
    β. Mikli-garðr—the ‘Muckle-yard’ the Great town, i. e. Constantinople, passim.
    COMPDS: Garðaríkismenn, Garðskonungr.

    Íslensk-ensk orðabók > GARÐR

  • 9 KUNNA

    * * *
    (kann, kunna, kunnat), v.
    1) to know, understand (þú kannt margt þat er eigi kunnu aðrir menn);
    2) to know (by memory);
    ljóð ek þau kann, er kannat þjóðans kona, I know songs, such as no king’s daughter knows;
    3) to know a person;
    unni honum hverr maðr, er hann (acc.) kunni, every man that knew him loved him;
    4) spec. phrases;
    kunna hóf at um e-t, kunna hóf sitt, to know the proper mean, to behave with moderation;
    uxarnir kunnu þó heim, the oxen found their way home;
    kunna enga mannraun to have no experience of men;
    kunna e-m þökk, aufusu, to be thankful, obliged to one;
    5) kunna sik, to know oneself (sá er svinnr, er sik kann); to behave well (G. kveðst mundu meiða hann, ef hann kynni sik eigi);
    6) kunna sér e-t, to understand, have clear knowledge of (something as concerning oneself or touching one’s own interest);
    kunna sér margt, to be skilled in many things;
    kunna fyrir sér = kunna sér; also ellipt. know how to conduct oneself;
    7) with dat. to know;
    ek kan skapi Gunnhildar, I know Gunhild’s temper;
    8) kunna e-n e-s or um e-t, to blame a person for a thing (eigi hugða ek, at hann mætti mik þessa kunna);
    eigi er hann um þat at kunna, he is not to be blamed for it;
    Eyjúlfr lézt því nafni mundu vel kunna, E. said he should be well pleased with that name;
    10) to be able, with infin.;
    þú skalt eigi kunna frá tíðindum at segja, thou shalt not escape to tell the tale;
    11) to chance, happen;
    hvar sem þik kann at at bera, wheresoever thou may happen to arrive.
    * * *
    pres. (in pret. form) kann, kannt (kanntú), kann; pl. kunnum, kunnut, kunnu (mod. kunnum, kunnit, kunna); pret. kunni; subj. kynni; imperat. kunn; part. neut. kunnat; the pres. infin. kunnu for kunna is obsolete, whereas a pret. infin. kunnu, potuisse, occurs, Ísldr. 9: with neg. suff. kann-at, Hm. 147; kann-k-a ek, I know not, Skálda (Thorodd) 167, Hallfred; see Gramm. p. xxiii: [Ulf. kunnan = γιγνώσκειν, εἰδέναι; A. S. and Hel. cunnan; O. H. G. kunnan; in these old languages, the two senses of knowing how to do and being able to do are expressed by the same form, and this remains in Dan. kunde, Swed. kunna: in others, a distinction is made: Old Engl. and Scot. ken, know and can; Germ. kennen and können.]
    A. To know, understand, of art, skill, knowledge, with acc.; hann þóttisk rísta henni manrúnar, en hann kunni þat eigi, Eg. 587; hann kunni margar tungur, Fms. xi. 326; þú kannt mart þat er eigi kunnu aðrir menn, v. 236; k. seið, Vsp. 25; Hann ræddi, ef hann kynni nafn Guðs it hæsta—Kann ek nökkurt nafn Guðs,—Þykkja mér slíkt eigi prestar er eigi kunna it hæsta nafn Guds—Kanntú nafnit?—Ek veit þann mann er kunna mun, … Nefn þú þá ef þú kannt! … Guð veit at ek vilda gjarna kunna, Bs. i. 421; engi skal sá vera hér með oss er eigi kunni nökkurs-konar list eðr kunnandi, Edda 31; ekki kann ek í skáldskap, Fms. vii. 60; kannt þú nakkvat í lögum?—Kunna þótta ek norðr þar, Nj. 33; at þetta væri at vísu lög þótt fáir kynni, 237; ek kann lítt til laga, 31: of sports, kunna á skíðum, Fms. i. 9; k. við skíð ok boga, Ó. H. 71; k. við buklara, Sturl. ii. 44; kunna á bók, to know by book, know how to read, Mar.
    2. to know by memory; kunna menn enn kvæði þeirra, Hkr. (pref.); hví kveðr þú flokka eina, kanntú ok engar drápur?—Eigi kann ek drápurnar færi en flokkana, Fms. vi. 391; ljóð ek þau kann, er kannat þjóðans son, Hm. 147 sqq.; þat kann ek it áttjánda, er ek æva kennig, 164; en Konr ungr kunni rúnar, Rm. 40, 42; kunna betr, id., Vkv. 26; kunna utan-bókar, to know without book, know by heart; hón kunni þær allar (Spurningar) vel, nema Sjötta kapitulann, … Sigríðr kunni allar Úlfars-rímur, Piltr og Stúlka 23.
    3. to know a person, a face; synir Heli vóru úsiðugir ok kunnu eigi Guð Dróttinn, Stj. 429; ek kann þann mann, 460; ok unni honum hverr maðr er hann (acc.) kunni, every man that knew him loved him, Hkr. i. 121; kann kvaðsk eigi k. þá ok eigi hirða hverir vóru, Barl. 36; þik kann ek fullgerva, I know thee well enough, Ls. 30; góða menn þá er ek görva kunna, Hbl. 7; kunna ek báða Brodd ok Hörvi, Hdl. 24; hverr er kunni (mik), Helr. 7; hvars menn eðli okkart k., 3: to know, of the character, hann kvað þá k. sik úgörla, er þeir veittu honum átölur, því at ek hefi dregit yðr undan dauða, segir hann, Ld. 282; ek kann hvárn-tveggja ykkarn konungs, Fms. vi. 100.
    4. spec. phrases; kunna góða stilling á e-u, hversu góða stilling hann kunni á herstjórninni, how skilful he was in military things, Fms. i. 98; k. hóf at um e-t, to know one’s measure in respect of a thing, to behave with moderation, Finnb. 356; Þorvaldr kvað hana ekki hóf at kunna, Ld. 134; allt kann sá er hófit kann, Gísl. 27; ef Griss kynni hóf sitt, Sd. 139; Klaufi, Klaufi, kunn þú hóf þitt? id.; kunna sér margt, to be skilled in many things; hón var væn kona, ok kunni sér allt vel, Dropl. 7, 35; hann kunni enga leið, he knew no road, Eg. 149; þeir munu eigi k. leiðina, Fs. 105: absol., uxarnir kunnu þó heim, found their way home, Dropl. 8; k. skyn e-s, to know all about …; hann kunni allra skyn í borginni, Fms. vi. 410; Ása ok Álfa ek kann allra skil, Hm. 160; k. önga mannraun, to have no experience of men, Fms. vi. 53; ek kann skap þitt at því, at …, Sturl. i. 30.
    II. metaph. usages; kunna e-m þökk, to be thankful, obliged to one, Fms. xi. 29, 32; at hann kynni þess mikla þökk ok aufusu, Eg. 521; veizla er yðr búin, kann ek yðr mikla þökk at þér þiggit, Fms. vi. 277; k. e-m úþökk fyrir e-t, v. 14; k. sér þörf til e-s, to feel the want of a thing; ef bóndi kann þess þörf, if he knows the need of it, Grág. i. 152; at hann leggi fram vöruna svá sem þú kannt þér þörf til, Ld. 70.
    2. kunna sik, to know oneself; sá er svinnr er sik kann, he is a wise man who knows himself, a saying, Hrafn. 10: to behave, Grímr kveðsk mundu meiða hann ef hann kynni sik eigi, Eg. 189; ok vita ef þeir kunni sik þá görr meir, Stj. 264; k. sik ílla, to be naughty, Bjarn.
    3. kunna sér, kunna munda ek mér þat ( I should know how to do that) ef ek hefða víg vegit, Gísl. 143; gá þess, ok kunn þér (take heed, learn!) at varask annars vígkæni, Sks. 383; er Þorólfr svá viti borinn, at hann mundi k. sér ( have sense enough) at vera eigi fyrir liði yðru, Eg. 134; kunni hann sér þann hagnað at girnask ekki Svía-konungs veldi, Ó. H. 57; en kunnit yðr engi forráð eðr fyrirhyggju þegar er ér komit í nokkurn vanda, 67.
    III. denoting feeling, to feel angry or pleased; kunna e-n e-s, to be angry with a person for a thing; þá bað Þórir konung, at hann skyldi eigi fyrirkunna hann þess at hann hafði Egil með sér um vetrinn, Eg. ch. 48; eigi vil ek fyrirkunna þik þessa orða, þvíat þú veizt eigi hvat varask skal, Ó. H. 57; eigi hugða ek at hann mætti mik þessa k., þvíat eigi drap ek son hans, Hrafn. 16; kveðr þeir eigi sik einskis at k., Ísl. ii. 314; kunnit mik eigi þess er ek mun mæla, Fbr. 116; spurði hvers hón kynni arfa-sátuna, Nj. 194, v. l.
    2. with prep.; kunna e-n um e-t, id.; eigi er hann um þat at kunna, Fs. 38; eigi munu þér kunna mik um þetta, Fms. i. 175; ekki áttú hann um þat at kunna, vi. 223; ef hertogi vill þik nokkut um þetta kunna, xi. 323; hón kunni hana mjök um áleitni þá, er …, Bs. i. 340.
    IV. with dat. to know; þeir er menn kunnu eigi hér máli eða tungu við, Grág. i. 224; ef lögsögumaðr kann þar eigi mönnum fyrir í þá sveit, i. 10 B; kunni hann náliga manns máli, Fas. ii. 443; hann kann eigi lítilmensku várri, Bjarn. 54; kann þjóð kerski minni, Ó. H. (in a verse); ek kann skapi Gunnhildar, I know Gunhilda’s temper, Nj. 5; kann ek glensyrðum yðrum Gautanna, Fas. iii. 80; ek kann ráðum Gunnhildar en kappi Egils, Eg. 257; ek kann skapi Hrafnkels, at hann mun ekki göra oss, ef hann náir þér eigi, Hrafn. 27: eigi kanntú góðgirnd (dat.) föður várs, ef hann hefir honum eigi undan skotið, Fs. 38.
    2. to be pleased with a thing or not; munda ek kunna því, at vér hefðim manna-lát mikit, ef …, Eg. 585; Eyjúlfr lézk því nafni mundu vel kunna, E. said be should be well pleased with that name, Glúm. 328; verðr hváru-tveggju at kunna, one must take one or other of the two, Ó. H. 52; vit munum því ílla k. ef þú veitir okkr eigi þat er vit beiðum, Eb. 114; hann kunni því stórílla ok hljóp í brott, Hkr. i. 36; munu synir Njáls ílla k. víginu, Nj. 64; Njáll kunni ílla láti Gunnars, 117; Ingi konungr kunni þessu svá ílla at hann grét sem barn, Fms. vii. 273; andaðisk hann, Guðríðr kona hans kunni því lítt, Fb. i. 543; til þess at hón kunni því betr andláti mínu, id.; ílla munu þeir k. höggum er heiman hafa hlaupit frá kirnu-askinum, Fms. viii. 350.
    3. with prep.; kann ek ekki við því at yðr þykki sumt ofjarl en sumt ekki at manni, I do not care for what you call …, Fms. vi. 53; kannka ek mart við veifanar-orði manna, I take no notice of idle rumours, Hallfred; hence the mod. phrase, kunna við e-ð, to be pleased with; eg kann ekki við það, I do not like it; kunna vel, ílla við sik, to feel happy, unhappy in a place or condition; eg kann vel við mig þar, I like the place.
    B. To be able, Lat. posse, (in Engl., can, pret. could, has ceased to be used except in the finite moods), with infin.; the senses often run one into the other, but the use of the infinitive shews that the sense can is at least partly implied; þá mælti konungr, ertu skáldit?—Hann sagði, kann ek yrkja, I know I can make verses, Hkr. i. 288; hann kunni görr veðr at sjá en aðrir inenn, Eb. 150; þá hluti er þeir kunna honum til at segja, 112; freista hvat hann kynni segja honum, Hkr. i. 228: hón sagði hann eigi k. at þiggja sóma sinn, Fs. 131; hugsit um hvar þann mann kann fá, where that man can be had, Stj. 460; svá hygginn at hann kunni fyrir sökum ráða, Grág. ii. 75; hvárt kanntú mér höll smíða? 656 B. 8; þeir er mildlega kunnu stýra Guðs hjörð, Hom. 37; kanntú nökkut yrkja? Fms. vi. 361; kunna eigi at mæla, he could not speak, Ld. 30; mikil tíðendi kannþú (= kannt þú) at segja af himnum, Edda 12; þú skalt eigi kunna frá tíðindum at segja, thou shalt not be able to tell the tidings, shall not escape with life, Nj. 8; um þá hluti er ek kann görr at sjá en þér, Ld. 186; ekki kann biskup görr at sjá mann á velli en ek, Fms. ii. 173.
    II. to chance, happen; ef Björn faðir þeirra kann fyrr andask, if B. should happen to die first, Dipl. v. 3; hvar sem þik kann at bera, wheresoever thou may happen to arrive, Fms. iv. 176; ef nokkut kann þat til at bera á þinni æfi, Gísl. 25; ef hann kann lengr at dveljask í brottu, D. N. v. 43; ok hón kann af þessum heimi brott at fara, iii. 137.
    C. Recipr. to know one another; þeir kunnusk, Mork. 106.
    2. part. kunnandi, cunning, knowing, learned, with gen.; veit ek at þú ert margs kunnandi, 655 xix. 3; hón var margs kunnandi, Fs. 73; Gyða var marg-kunnandi á fyrnsku ok fróðleik, 131.

    Íslensk-ensk orðabók > KUNNA

  • 10 LEIÐA

    I)
    (-dda, -ddr), v.
    1) to lead, conduct (Ólafr konungr leiddi Kjartan til skips); leiða upp skip, to drag a ship ashore;
    2) fig., leiða augum (sjónum), to behold; leiða hugum, to consider; leiða huga at e-u, to mark, note; leiða spurningum at um e-t, to inquire; leiða getum um e-t, to guess at a thing; leiða ástum, to love; leiða af e-u, to result from;
    3) gramm. to pronounce (því at hann leiddi eigi svá sem tíðast er);
    4) to bury, lead to the grave (Steinarr leiddi hann uppi í holtum).
    (-dda, -ddr), v.
    2) refl., leiðast e-t (acc.), to loathe, get tired of (leiðist manngi gott, ef getr); impers., e-m leiðist, one feels discontented (man honum leiðast, ef deildr er verðrinn); mér leiðist e-t, I am tired of (leiðist mönnum opt á at heyra).
    * * *
    1.
    d, [A. S. lâdjan; Engl. to lead; Germ. leiten; Dan. lede]:—to lead, conduct, lead by the hand; hann tók í hönd henni ok leiddi hana eina saman, Nj. í 29: of guests, hvergi mun ek leiða þik, segir hón, ok far nú vel ok heill! Ld. 188; Ólafr konungr leiddi Kjartan til skips, 190; allir leiddu hann ofan til sjófar, 655 xvi. B. 2; leiddu Hildiríðarsynir hann virðuliga brott með gjöfum, Eg. 52; ef hón fær svá út leitt son sinn, at þat er með þvílíkri stórmensku sem nú leiðir hón hann inn, Ó. H. 31; þann skal út leiða, er maðr vill at aptr komi, a saying, Fær. 101; þá leiddi hann Eirík son sinn í hásæti sitt, Fms. i. 18; leiða fram, Nj. 91: metaph., leiða upp, to drag ashore; ætla þeir at leiða upp skipit undir honum, to draw it ashore, Ld. 78; ær þær er þeir telja at leitt hafi dilkana, Grág. i. 417: leiða konu í kirkju, to church a woman, N. G. L. i. 384, Vm. 76.
    II. metaph. phrases, leiða augum (sjónum), to behold, Hým. 13, Sks. 434, Fms. ii. 6, Stj. 719; leiða hugum, to consider, meditate, Sks. 334, 368 (hug-leiðing); leiða huga at, to mark, note, 301, Fms. iv. 33 (at-hugi); leiða spurningum at um e-t, to enquire, 230; leiða getum um e-t, to guess at a thing, Nj. 14, 205; leiða atkvæðum, to declare, Niðrst. 2, Bs. i. 295; leiða ástum, to love, Hkv. Hjörv. 41, Eb. 206 (in a verse): leiða af e-u, to result from, Nj. 38, 109, 169, 171, Fms. iii. 210, H. E. i. 497 (af-leiðing = result).
    2. gramm. to pronounce; þvíat hann leiddi eigi svá sem tíðast er, Glúm. 389; opt skipta orða-leiðingar öllu máli, hvárt inn sami hljóðstafr er leiddr skjótt eða seint, Skálda 171; hann kvaðsk Höskuldr heita, … Hvárt þótti þér hann seint leiða nafn sitt eðr skjótt?—Víst heldr seint, segir Rafn, þá kalla ek hann Haustskuld, Sturl. iii. 216.
    III. to bury, lead to the grave; Steinarr leiddi hann uppi í holtunum, Eg. 713, Karl. 128; hann sá þar haug mikinn, hann spurði hverir þar væri leiddir, Landn. (App.) 254, 326, Bret. 166, v. l.
    2.
    d, [different from the preceding word, see leiðr below; A. S. læddan = to hate; Engl. loathe]:—to make a person loathe a thing, with dat. of the person and acc. of the thing; hafði hann þat í hug sér, at leiða smá-mönnum at sækja mál á hendr honum, Hrafn. 18; en svá skal leiða dróttins-svikum, Fms. x. 271; ok leiða svá öðrum at brjóta lögin, vi. 98; ok leiðum svá öðrum frúm at svíkja sína herra, Karl. 59; ok l. honum svá landráð ok dróttins-svik, Fb. ii. 330.
    II. reflex., with acc., leiðask e-t, to loathe, get tired of; ungr leiddisk eldvelli, Hornklofi; leiðisk manngi gott ef getr, Hm. 13; krása, þá seðsk hann ok leiðisk þær, Greg. 28; leiðask andligar krásir, 3; bóndi leiðisk konu sína, Post. 656 A. ii. 15; þá leiðisk þér þá ( abhor ye them) sem villu-menn eðr heiðingja, Bs. i. 105; nú vill sveinn eigi nema ok leiðisk bók, K. Þ. K. 56.
    2. impers., e-m leiðisk e-ð, to become tired of; mér leiðisk at eiga fyrir höndum slíkan úfriðar-ágang, Fms. i. 188; ok leiðisk honum bók, Grág. (Kb.) i. 18; nú leiðisk mönnum hér at sitja, Fb. ii. 56: freq. in mod. usage, mér leiðist, ‘it irks me,’ I find the time long.

    Íslensk-ensk orðabók > LEIÐA

  • 11 SETJA

    (set, setta, settr), v.
    1) to seat, set, place, put (hann setti sveininn í kné konungi; hón var í haug sett);
    setja e-n inn, to put in prison;
    setja inn fénað, svín, hross, to pen up, take in;
    setja dóm, to set a court;
    setja tjöld, herbúðir, to set up tents;
    setja grundvöll til kirkju, to lay the foundation of;
    setja borð, to set up tables;
    setja e-m gisla, to give one hostages;
    2) to drive (hann setti øxina í höfuð honum);
    3) to make, establish (setja lög, frið, grið);
    setja ráð, ráðagørð, to set on foot (contrive) a plan, plot (báðu þeir hann setja aðra ráðagørð);
    setja e-m torg, markað, to set up a market;
    4) to order, prescribe (setja e-m skript);
    setja e-m dag, stefnu, to fix a day for one to appear;
    5) with dat., setja e-u, to settle (setja máli);
    6) to appoint (hann setti Guthorm son sinn til landvarnar);
    7) to allay (sá dauði mun setja mína sút);
    8) setja e-t e-u or með e-u, to set, inlay (hann lét gøra gullkaleik ok setja gimsteinum);
    to embroider (seglit var sett með fögrum skriptum);
    9) intrans., to set off (hann lagði halann á bak sér ok setti í burtu);
    setja undan, to escape;
    10) impers. it settles;
    þegar er niðt setti moldrykit (acc.), when the dust settled;
    jarl (acc.) setti svá rauðan sem blóð (dreyrrauðan), the earl turned red as blood;
    þá setti at honum hósta, a fit of coughing seized him;
    þá setr at henni grát mikinn, she bursts into tears;
    11) with preps. and advs.:
    setja e-n af kirkju, to put out of the church, excommunicate;
    setja e-n af ríki, to depose one;
    setja e-n af lífi, af sinni eign, to deprive one of life, of one’s property;
    setja e-n aptr, hold one back, check (hann setti þá harðliga aptr, er á Þráin leituðu);
    setja at e-m, to attack;
    setja e-t á skrá, to enter, set in a scroll;
    setja á sik hjálm, to put on a helmet;
    setja á, to push (H. bað Ketil ganga fyrir skut ok setja á);
    setja e-n eptir, to leave one behind;
    setja fram skip, to launch a ship;
    setja e-t fyrir, to prescribe (eptir fyrir-settri skipan);
    setja þvert nei fyrir, to deny flatly (Þyri setti þvert nei fyrir, at hón myndi giptast gömlum konungi);
    setja e-n í fjötur, bönd, to put in fetters;
    hann hafði sett spjót í völlinn hjá sér, he had stuck his spear in the ground beside him;
    setja e-n niðr, to make one sit down, put one down (H. þreif til hans ok setti hann niðr hjá sér);
    setja niðr lík, to lay a corpse in earth, bury it;
    setja niðr mál, deilu, vandræði, to settle it;
    setja e-t saman, to put together, set up (setja bú saman);
    to compose, write (eptir bókum þeim, er Snorri setti saman);
    setja e-n til bókar, to set one to learn;
    setja e-n til ríkis, to put one on the throne;
    setja upp, to raise, erect, put up (setja upp skurðgoð);
    setja upp segl, to hoist sail;
    setja upp boga, to bend a bow;
    setja skip upp, to draw a ship up, ashore;
    setja skip út, to launch, = setja skip fram;
    setja e-t við e-u, to set against (þat þótti höfðingjum ofrausn ok settu mjök hug sinn við);
    to bet (ek set við hundrað marka silfrs, at hann ríðr mik eigi af baki);
    setja e-n yfir e-t, to put one over, at the head of (H. konungr setti Eystein jarl yfir Vestfold);
    12) refl., setjast.
    * * *
    set, setti, sett; a causal to sitja, q. v.; [Ulf. satjan, ga-satjan, = τιθέναι, φυτεύειν; Engl. to set; Dan. sætte; Swed. sätta.]
    A. To seat, set, place, put; hann setti sveininn í kné konungi, Fms. i. 16; hón var í haug sett, Ld. 20; bar hann inn ok setti hann í sæti, Nj. 179; hann setti hann í næsta sér, 46; setti hann í hásæti hjá sér, 282; setja höfuðit aptr á bolinn, Fms. x. 213; setja á sik hjálm, Nj. 42, 144; var settr undir hann stóll, 269; s. forsæti með endi-löngum bekkjum, 220; setja inn, to put in; s. inn fénað, svín, hross, to pen them, take them in, Gþl. 386, Grág. i. 436: to put in prison, Fms, x. 49; s. í fjötra, bönd, to ‘set in the stocks,’ put in fetters, ii. 173, x. 301; hann hafði sett spjótið ( stuck it) í völlinn hjá sér, Nj. 58; s. hest fyrir sleða, Landn. 94; s. e-n til bókar, to set one to book, set one to learn, Fms. vii. 199, viii. 9; s. til ríkis, to set one to reign, Eg. 366; hann setti sonu sína hina ellri til lands, Orkn. 4 old Ed.; s. á skrá, to enter, set in a scroll, Stj.; setja inn, to insert, Bs. i. 280:—þar var fimmtar-dómr settr, Nj. 241; þar er dómrinn var settr, Eg. 340; setja tjöld, to set up tents, Fms. xi. 85; s. herbúðir, id.; s. gamma sinn annan veg brekkunnar, 38, 79; s. grundvöll til kirkju, to lay the foundation of, 33; s. e-m borð, Nj. 220; setja e-m gísla, to give hostages, Fms. xi. 392.
    2. special usages, to drive; hann setti öxina í höfuð honum, Nj. 53; þau setja þegar af þeim nýrun, they bite them clean off, Stj. 94.
    3. intrans. to set off; hann lagði halann á bak sér ok setti í burtu, Fb. i. 565; enn úhreini andi greip grís, ok setti braut síðan, Greg. 56: s. undan, to escape, Nj. 136, Fms. ii. 325; s. undan e-m, s. undan á-gangi e-s, to make one’s escape, Al. 99, Fms, vi. 379.
    4. with prepp.; setja af, to depose, see above:—s. e-n aptr, to repel, hold back, check, Hkr. i. 20, Fms. xi. 81, Nj. 123, Stj. 21:—setja at, to set against, attack; mun ek s. at hinni rauðu töflunni, of a move in chess, Fas. ii. 67:—setja á, to put up; s. á langar tölur, Sturl. i. 105; s. e-t á sig, to mark, notice; svá var á sett, at Böðvarr, 32: setja á vetr, of livestock in the autumn = Germ. anbinden:—s. eptir, to leave behind, Eg. 368, Fms. ix. 43:—setja e-ð fyrir sig, to set a thing before one, i. e. be sad and depressed on account of it:—setja fram, to put forward, produce, Mar. (fram-setja): setja fyrir, to set before, as a thing ordered; eptir fyrir settri skipan, Sks. 37; setja nei fyrir e-t, to deny, refuse, Fms. ii. 131, ix. 242; setja e-m e-t fyrir, to set as a task to one; hann (the teacher) setti mér þetta fyrir:—setja niðr, to set down, quash; þeir settu Þorgeir niðr á Ánabrekku, put him there, Eg. 237; cp. niðr-setningr, in mod. usage s. niðr ómaga, to distribute the paupers among the households in a parish: s. niðr lík, to lay a corpse in earth, H. E. i. 491, Fms. iv. 110; s. upp óp, gnegg, Hrafn. 7: metaph. to stop, Fms. ix. 355, 452, xi. 260, Hkr. ii. 136, Eg 729: to dispose, s. niðr eptir reglu, Fms. xi. 428:—s. saman, to put together; s. bú saman, iii. 29, Ld. 10, s. saman kvið, kviðburð, Grág., Nj.: to compose, K. Á. 220, Fms. vii. 242; eptir bókum þeim er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123; bók þessi heitir Edda, hana hefir saman setta Snori Sturluson, Edda ii. 250; hér er lukt þeim hlut bókar er Ólafr Þórðarson hefir saman sett, 427:—s. fram skip, to launch a ship, Eg. 160, Fms. ix. 478: s. út skip, to launch, 480, Gþl. 371:—s. upp skip, to draw her up ashore (as used to be done for the winter months), Hkr. i. 152, Fms. i. 62, ix. 478, Nj. 281, Eg. 180, Gþl. 371 (upp-sátr); þar fellr á er heitir Gufu-á, í hann setti Ketill upp skip sitt ( laid her up in the river), Eg. 592; (in mod. usage setja (absol.) is to launch a boat); s. upp, to put up, erect, raise, Eg. 492, Fms. vii. 265., Ó. H. 170; s. upp segl, to hoist sail, 165, Fms. ix. 10; s. upp boga, Fas. ii. 543; hann lét s. upp skurðgoð, Ver. 41: s. út, to set out for sale, Bs. i. 636:—5. við, to let, Bær. 6.
    II. metaph. usages, to make, establish; setja lög, lands-rétt (laga-setning), Kristinn-rétt setti hann við ráð Grímkels biskups, Ó. H. 44; lög þau er Hákon Aðalsteins-fóstri hafði sett í Þrándheimi, id.: svá settu þeir Ketill biskup ok Þorlákr biskup Kristinna laga þátt, K. Þ. K.; hann setti þat í lögum, at …, Ó. H. 4; hann setti Gulaþings-lög með ráði Þorieifs spaka, hann setti ok Frostaþings-lög með ráði Sigurðar jarls, … enn Heiðsefis-lög hafði fyrst sett Hálfdán Svarti, Fms. i. 23; á því þingi (in Nicea) var settr allr Kristinn-dómr, 625. 48; máldagi vel ok skynsamliga settr ok skipaðr, Dipl, i. 5; svá skulu hreppar settir, at hverr bóndi skal sitja it næsta öðrum, Grág. i. 443; setja frið um heim allan, setja frið millum landa, Rb. 412, Eg. 282; settum friði, Grág. ii. 167; s. grið, to make a truce, Nj. 248 (griða-setning); Julius setti misseris-tal, Rb. 412; setja á stofn, to start, begin, Fms. ii. 35: with dat. to settle, settu þeir þessu, Fms. ix. 452; s. þeim málum er konungar áttu um at dæma, Ld. 28; þeir (búar) áttu eigi at s. málinu, Nj. 87:—to appoint, hann setti Guthorm son sinn til landvarnar, Ó. H. 4, Fms. i. 24, 29, Eg. 272, 537, Nj. 129, Hom. 51, Dipl. v. 8; ef hann leysir þat svá af höndum sem hann er til settr, Grág. i. 497:—af-setja, to depose; setja e-n af kirkju, to put out of the church, excommunicate, Sturl. iii. 167; af setja e-n konungdómi, Stj.; s. e-n af ríki, af lífi, Hkr. i. 170; hann hefir af sett mik allri minni eign, Fms. i. 264, ii. 243:—to order, s. e-m skript, ii. 174; hann setti þeim þvílíkan markað, x. 237:—so in the law phrases, s. e-m dag, stefnu, stefnu-dag, fimmt, to fix a day for one to appear, etc., N. G. L. passim, Bs. i. 742; setja mál í dóm, Hrafn. 25:—to plan, contrive, setja ráð, ráða-görð, bragð, Fms. vii. 128, x. 305, 315, xi. 21, Nj. 106.
    2. to allay; sá dauði mun setja mína, sút, Al. 110; setið svá fyrnsku yðra, H. E. i. 251: to settle, s. mál, Grág. i. 490; enda sé settar sakir þær allar eðr dæmdar, 116: to humble, ek skal s. þik ok semja dramb þitt, Fas. i. 38.
    3. to set, inlay, by way of ornament; hann lét göra gullkaleik ok setja gimsteinum, Bs. i. 83; hjálm gimsteinum settan, Ld. 128, Fms. i. 15; slæður settar gull-knöppum, Eg. 516; segl sett pellum, Hkr. iii. 243; seglit var sett með fögrum skriptum, Fms. x. 77; skjöld settan járnslám, Fas. i. 415; brynja sett hringum, 215.
    III. impers. it settles; þegar er niðr setti moldrykit (acc.), when the dust settled, Al. 109:—to turn of a sudden, jarl (acc.) setti svá rauðan sem blóð, Ísl. ii. 220, Finnb. 260; Páll jarl þagði, ok setti dreyr-rauðan, Orkn. 194; konungr þagði, ok setti hann dreyr-rauðan á at sjá, Eg. 113; þá setti at honum hósta ok þröngd svá mikla, a fit of coughing set on him, Fms. i. 282; þá setr at henni grát mikinn, she burst into tears, iii. 113; setr nú at honum kvarða, Skíða R. 41.
    B. Reflex. to seat oneself, take a seat; ek settumk á fótskörina, Fms. ii. 188; setzk hann undir höfuð honum, Finnb. 238; þeir settusk niðr á völlinn, Nj. 144; s. á tal við, e-n, to sit down to talk with a person, Eg. 37; setjask í hásæti, Fms. i. 18; Hrapp þraut vistir, settisk hann þá at með þeim, Nj. 128:—to take up one’s abode, fór hann í Odda ok settisk þar, 117; at hann mundi fá hennar ok seljask þar, 280; setjask í kyrrsetu, Eg. 367; setjask um kyrrt, to settle oneself to rest, Fas. ii. 530: setjask í stein, to go into a cell, as an anchorite, Nj. 268; s. at ríki sínu, Fas. i. 531: setjask aptr, to desist from, esp. of a journey, Fms. xi. 129; setjask eptir, to remain behind, i. 62; s. heima, to stay at home, Grág. i. 491, N. G. L. i. 127; ek hefi hér upp sezk at þér ( I have taken up my abode with thee) ok tekit hér þrifnað, Lv. 36 (in mod. usage with a notion of intrusion, hann settisk þar upp); setjask fyrir e-t, to withstand, Finnb. 320; lét Sturla þá lausa lögsögu, ok settisk hjá öllum vandraeðum, Sturl. iii. 308; setjask um, to lay siege to (um-sátr), Fms. i. 103, x. 237; en þar sem hin himneski meistari sezk um, leggr hann …, Bs. i. 742 (or sesk um, i. e. sésk um, from sjá?), see the foot-note; nú setjask þeir yfir ( to seize upon) staðinn, ok alla staðarins eign, Sturl. ii. 13.
    2. to set, go down; er ok þat meiri virðing at aukask af litlum efnum en at hefjask hátt ok setjask með lægingu, Fs. 13: of the sun and stars, þat er víða á því landi, at sól setzk eigi um nætr, Fms. i. 233; vetrardag, en (= er) sól setzk, when the sun sets, N. G. L. i. 348; frá jafndægrí er haust til þess er sól setzk í eyktar-stað, Edda 103 (see sólsetr = sunset); stjörnur renna upp ok setjask, Rb. 466; en þar er á millum allt einn dagr, svá at aldregi setzk dagr á allri þeirri stundu, Sks. 67 (see dagsetr); síðan sólu er sett, Gþl. 442; þegar degi er sett, when day is closing in, Fas. ii. 110.
    3. to be settled, ended; nú skortir eigi sókn, ok setzk með því ( ends thus) at Sunnan-menn láta undan, Ísl. ii. 366; síðan settisk úfriðr í Svíþjóð, Fms. x. 47; freista ef þessi kurr mætti niðr setjask, Hkr. ii. 140; en niðr settusk allar sakar, Fms. iii. 39.
    II. pass., ef þeir setjask (= eru settir, are appointed) til at dæma um mál manna, Sks. 649; setjask þá grið allra vinda á millum, 234 (influenced by the Latin).
    III. part. settr, placed, situated, doing well or ill; Rútr var eptir með frændum sínum vel settr, Ld. 20; hón skal hér svá vel sett sem hón væri mín dóttir, Eg. 156; lítt var hann ok settr at klæðum, Fas. ii. 327, Grett. 91 A; langt kvæði ok íllt, ok sett með (set, studded with) mörgum hlutum íllum ok fáheyrðum, Fms. x. 264:—of a ship, deep in the water, heavy, var skútan mjök sett, Finnb. 254; sá þeir at skipit var sett mjök, Ó. H. 170; skip konungs vóru sett mjök ok sollin, Fms. iii. 44.
    2. as adj. settled; eru eigi þá sakarnar settri en áðr, Grág. i. 362:—composed, settr ok stillir, ráð-settr, q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > SETJA

  • 12 ÞING

    n.
    1) assembly, meeting;
    esp. for purposes of legislation, a parliament;
    slíta þingi, segja þing laust, to dissolve a meeting;
    2) parish;
    3) district, county, shire;
    vera í þingi goða, to be in the district of such and such a goði, to be his liegeman, in his jurisdiction;
    4) interview, of lovers;
    vera í þingum við konu, to have a love intrigue with a woman (þat var talat, at Þorbjórn væri í þingum við Þórdísi);
    5) in pl. things articles, valuables (síðan tók hón þing sín, en Þorsteinn tók hornin).
    * * *
    n. [no Goth. þigg is recorded; A. S. and Hel. þing; Engl. thing; O. H. G., Germ., and Dutch ding; Dan.-Swed. ting.]
    A. A thing, Lat. res. In the Icel. this sense of the word is almost unknown, although in full use in mod. Dan.-Swed. ting, where it may come from a later Germ. influence.
    II. in plur. articles, objects, things, esp. with the notion of costly articles: þeir rannsaka allan hans reiðing ok allan hans klæðnað ok þing, articles, Sturl. iii. 295; þau þing (articles, inventories) er hann keypti kirkjunni innan sik, Vm. 20; þessi þing gaf Herra Vilkin kirkjunni í Klofa,—messu-klæði, kaleik, etc., 26.
    2. valuables, jewels (esp. of a married lady), the law often speaks of the ‘þing’ and the ‘heimanfylgja;’ ef maðr fær konu at lands-lögum réttum … þá skulu lúkask henni þing sín ok heimanfylgja, Gþl. 231; hann hafði ór undir-heimum þau þing at eigi munu slík í Noregi, Fms. iii. 178; siðan tók hón þing sín, 195; eptir samkvámu ( marriage) þeirra þá veitti Sveinn konungr áhald þingum þeim er ját vóru ok skilat með systur hans, x. 394; maðr skal skilja þing með frændkonu sinni ok svá heiman-fylgju, N. G. L. ii; skal Ólafr lúka Geirlaugu þing sín, svá mikil sem hón fær löglig vitni til, D. N. i. 108; þinga-veð, a security for a lady’s paraphernalia, D. N. passim.
    B. As a law phrase [see Þingvöllr]:
    I. an assembly, meeting, a general term for any public meeting, esp. for purposes of legislation, a parliament, including courts of law; in this sense þing is a standard word throughout all Scandinavian countries (cp. the Tyn-wald, or meeting-place of the Manx parliament): technical phrases, blása til þings, kveðja þings, stefna þing, setja þing, kenna þing (N. G. L. i. 63); helga þing, heyja þing, eiga þing; slíta þingi, segja þing laust, to dissolve a meeting, see the verbs: so also a þing ‘er fast’ when sitting, ‘er laust’ when dissolved (fastr I. γ, lauss II. 7); Dróttins-dag hinn fyrra í þingi, ríða af þingi, ríða á þing, til þings, vera um nótt af þingi, öndvert þing, ofanvert þing, Grág. i. 24, 25; nú eru þar þing ( parliaments) tvau á einum þingvelli, ok skulu þeir þá fara um þau þing bæði (in local sense), 127; um várit tóku bændr af þingit ok vildu eigi hafa, Vápn. 22; hann hafði tekit af Vöðla-þing, skyldi þar eigi sóknar-þing heita, Sturl. i. 141: in countless instances in the Sagas and the Grág., esp. the Nj. passim, Íb. ch. 7, Gísl. 54–57, Glúm. ch. 24, 27, Eb. ch. 9, 10, 56, Lv. ch. 4, 15–17: other kinds of assemblies in Icel. were Leiðar-þing, also called Þriðja-þing, Grág. i. 148; or Leið, q. v.; hreppstjórnar-þing (see p. 284); manntals-þing; in Norway, bygða-þing, D. N. ii. 330; hús-þing, vápna-þing, refsi-þing, v. sub vocc.:—eccl. a council, H. E. i. 457, Ann. 1274; þing í Nicea, 415. 14.
    2. a parish (opp. to a benefice); in Iceland this word is still used of those parishes whose priest does not reside by the church, no manse being appointed as his fixed residence; such a parish is called þing or þinga-brauð (and he is called þinga-prestr, q. v.), as opp. to a ‘beneficium,’ Grág. i. 471, K. Þ. K. 30, 70, K. Á. passim; bóndi er skyldr at ala presti hest til allra nauðsynja í þingin, Vm. 73; tíundir af hverjum bónda í þingunum, 96, Bs. i. 330, H. E. ii. 48, 85, 128.
    3. an interview, of lovers, H. E. i. 244; þat var talat at Þorbjörn væri í þingum við Þórdísi, Gísl. 5; nær þú á þingi mant nenna Njarðar syni, Skm. 38; man-þing, laun-þing.
    II. loc. a district, county, shire, a þing-community, like lög (sec p. 369, col. 2, B. II); a ‘þing’ was the political division of a country; hence the law phrase, vera í þingi með goða, to be in the district of such and such a godi, to be his liegeman, cp. þingfesti; or, segjask or þingi, see the Grág., Nj., and Sagas, passim; full goðorð ok forn þing, Grág. i. 15; í því þingi eðr um þau þing, 85. In later times Icel. was politically divided into twelve or thirteen counties. In old days every community or ‘law’ had its own assembly or parliament, whence the double sense of ‘lög’ as well as of ‘þing.’
    C. HISTORICAL REMARKS.—In Norway the later political division and constitution of the country dates from king Hacon the Good and his counsellors Thorleif the Wise and earl Sigurd. As king Harold Fairhair was the conqueror of Norway, so was his son Hacon her legislator as also the founder of her constitution, and of her political division into ‘þings;’ for this is the true meaning of the classical passage,—hann (king Hacon) lasgði mikinn hug á laga-setning í Noregi, hann setti Gulaþings-lög ok Frostaþings-lög, ok Heiðsævis-lög fyrst at upphafi, en áðr höfðu sér hverir fylkis-menn lög, Ó. H. 9; in Hkr. l. c. the passage runs thus—hann setti Gulaþings-lög með ráði Þorleifs spaka, ok hann setti Frostaþings-lög með ráði Sigurðar jarls ok annara Þrænda þeirra er vitrastir vóru, en Heiðsævis-lög hafði sett Hálfdan svarti, sem fyrr er ritað, Hkr. 349 new Ed.; the account in Eg. ch. 57, therefore, although no doubt true in substance, is, as is so often the case in the Sagas, an anachronism; for in the reign of Eric ‘Bloodaxe,’ there were only isolated fylkis-þing, and no Gula-þing. In later times St. Olave added a fourth þing, Borgar-þing, to the three old ones of king Hacon (those of Gula, Frosta, and Heiðsævi); and as he became a saint, he got the name of legislator in the popular tradition, the credit of it was taken from Hacon, the right man; yet Sighvat the poet speaks, in his Bersöglis-vísur, of the laws of king Hacon the foster-son of Athelstan. Distinction is therefore to be made between the ancient ‘county’ þing and the later ‘united’ þing, called lög-þing (Maurer’s ‘ding-bund’); also almennilegt þing or almanna-þing, D. N. ii. 265, iii. 277; fjórðunga þing, ii. 282; alþingi, alls-herjar-þing. The former in Norway was called fylkis-þing, or county þing; in Icel. vár-þing, héraðs-þing, fjórðungs-þing (cp. A. S. scîrgemot, a shiremote). Many of the old pre-Haconian fylkis-þing or shiremotes seem to have continued long afterwards, at least in name, although their importance was much reduced; such we believe were the Hauga-þing (the old fylkis-þing of the county Westfold), Fms. viii. 245, Fb. ii. 446, iii. 24; as also Þróndarness-þing, Arnarheims-þing, Kefleyjar-þing, Mork. 179.
    II. in Iceland the united þing or parliament was called Al-þingi; for its connection with the legislation of king Hacon, see Íb. ch. 2–5 (the chronology seems to be confused): again, the earlier Icel. spring þings (vár-þing), also called héraðs-þing ( county þing) or fjórðunga-þing ( quarter þing), answer to the Norse fylkis-þing; such were the Þórness-þing, Eb., Landn., Gísl., Sturl.; Kjalarness-þing, Landn. (App.); Þverár-þing, Íb.; also called Þingness-þing, Sturl. ii. 94; Húnavatns-þing, Vd.; Vöðla-þing, Lv., Band.; Skaptafells-þing, Nj.; Árness-þing, Flóam. S.; þingskála-þing, Nj.; Hegraness-þing, Glúm., Lv., Grett.; Múla-þing (two of that name), Jb. (begin.), cp. Grág. i. 127; Þorskafjarðar-þing, Gísl., Landn.; Þingeyjar-þing, Jb.; further, Krakalækjar-þing, Dropl. (vellum, see Ny Fél. xxi. 125); Sunnudals-þing, Vápn.; þing við Vallna-laug, Lv.; þing í Straumfirði, Eb.; Hvalseyrar-þing, Gísl.; or þing í Dýrafirði, Sturl.; Fjósatungu-þing, Lv.
    III. in Sweden the chief þings named were Uppsala-þing, Ó. H.; and Mora-þing (wrongly called Múla-þing, Ó. H. l. c., in all the numerous vellum MSS. of this Saga; the Icelandic chronicler or the transcriber probably had in mind the Icel. þing of that name).
    IV. in Denmark, Vebjarga-þing, Knytl. S.; Íseyrar-þing, Jómsv. S.
    V. in the Faroe Islands, the þing in Þórshöfn, Fær.: in Greenland, the þing in Garðar, Fbr.
    VI. freq. in Icel. local names, Þing-völlr, Þing-vellir (plur.) = Tingwall, in Shetland; Þing-nes, Þing-eyrar, Þing-ey, Þing-eyri (sing.); Þing-múli, Þing-skálar, etc., Landn., map of Icel.; Þing-holt (near Reykjavik).
    D. COMPDS: þingsafglöpun, þingsboð, þingabrauð, þingadeild, þingadómr, þingakvöð, þingaprestr, þingasaga, þingatollr, þingaþáttr.

    Íslensk-ensk orðabók > ÞING

  • 13 Fuller, Samuel

    1912-1997
       Cineasta excesivo, con el cine en la sangre, Samuel Fuller es uno de los grandes, y semidesconocidos hoy, realizadores norteamericanos. Nacido en Worcester, Massachusetts, periodista de formacion, es novelista cronologicamente antes que cineasta, lo que le facilita la entrada en el mundo del cine como guionista, a mediados de los anos 30. No sera hasta 1949 cuando debutaria en la direccion con Balas vengadoras. Casi desde su primer filme, parece dispuesto a poner en practica el concepto del cine que haria explicito en su pequena intervencion en la pelicula de Jean-Luc Godard Pierrot, el loco (Pierrot le fou, 1965): «Una pelicula es como una batalla, amor, odio, accion, violencia, muerte; en una palabra, emocion ». No es de extranar, pues, que cada una de sus peliculas belicas sea una obra maestra, desde Casco de acero (The Steel Helmet, 1950), pasando por Invasion en Birmania (Merrill’s Marauders, 1962), hasta Uno rojo: division de choque (The Big Red One, 1979). Pero tambien lo son sus historias criminales, empezando por la magistral Manos peligrosas (Pickup on South Street, 1953), casi bressoniana, siguiendo con la iconoclasta La casa de bambu (House of Bamboo, 1955), y terminando con Underworld U.S.A. (1961). Implacable en el desarrollo de sus dramas humanos (Corredor sin retorno, Shock Corridor, 1963; Una luz en el hampa, The Naked Kiss, 1964), sus cuatro westerns, dos tempranos, dos de madurez, son ejemplares en su coherencia, tanto interna como formal. Maestro de las angulaciones de camara arriesgadas y de los primeros planos asfixiantes, la experiencia de acercarse a las peliculas firmadas por Samuel Fuller es impagable.
        I Shot Jesse James (Balas vengadoras). 1949. 81 minutos. Blanco y Ne gro. Lippert-Screen Guild. Preston Foster, Barbara Britton, John Ireland.
        The Baron of Arizona. 1950. 97 minutos. Blanco y Negro. Deputy Corp./ Lippert. Vincent Price, Ellen Drew, Beulah Bondi.
        Forty Guns. 1957. 80 minutos. Blanco y Negro. CinemaScope. Globe Enterprises (Fox). Barbara Stanwyck, Barry Sullivan, Dean Jagger, John Ericson.
        Run of the Arrow (Yuma). 1957. 86 minutos. Technicolor. Globe Enterprises (RKO). Rod Steiger, Sara Montiel, Brian Keith, Ralph Meeker.

    English-Spanish dictionary of western films > Fuller, Samuel

  • 14 surge

    surge [sɜ:dʒ]
    1 noun
    (a) (increase → of activity) augmentation f, poussée f; (→ of emotion) vague f, accès m; Electricity surtension f;
    a big surge in demand une forte augmentation de la demande;
    a surge of pain/pity un accès de douleur/de pitié;
    he felt a surge of pride at the sight of his son la fierté l'envahit en regardant son fils;
    I felt a surge of hatred j'ai senti la haine monter en moi
    (b) (rush, stampede) ruée f;
    there was a sudden surge for the exit tout à coup les gens se sont rués vers la sortie;
    a surge of spectators carried him forward il fut emporté par le flot des spectateurs;
    the demonstrators made a surge forward and broke through the police cordon les manifestants se ruèrent en avant et le cordon de police céda
    (c) Nautical houle f
    (a) (well up → emotion) monter;
    I felt anger/hope/despair surge in me j'ai senti la colère/l'espoir/le désespoir monter en moi
    (b) (rush → crowd) se ruer, déferler; (→ water) couler à flots ou à torrents; (→ waves) déferler;
    the demonstrators surged forward les manifestants se ruèrent en avant;
    the gates of the stadium opened and the fans surged in/out les portes du stade s'ouvrirent et des flots de spectateurs s'y engouffrèrent/en sortirent;
    the truck surged forward le camion a bondi en avant;
    water surged through the breach in the dam des torrents ou trombes d'eau jaillirent de la brèche dans le barrage;
    blood surged to her cheeks le sang lui est monté au visage
    (c) Electricity subir une brusque pointe de tension

    Un panorama unique de l'anglais et du français > surge

  • 15 bóndason

    m. son of a bóndi.

    Íslensk-ensk orðabók > bóndason

См. также в других словарях:

  • BONDI — (Bondy, Bonte, Ponidi, באנדי, בונדי), family name, a translation of the Hebrew Yom Tov (in Romance languages bon – good , dí – day ). A Bondia family was known in Aragon in the 13th century. In 1573 an Abraham Bondi lived in Ferrara. Adam Raphael …   Encyclopedia of Judaism

  • Bondi Beach — Saltar a navegación, búsqueda Bondi Beach, popular entre los turistas. Bondi Beach (pronunciado «bóndai») es una popular playa y el nombre del suburbio que lo rodea en Sídney (Australia). En el censo de 2006 la población se calculaba en 10.373… …   Wikipedia Español

  • Bondi —  Cette page d’homonymie répertorie des personnes partageant un même patronyme italien.  Pour l’article homophone, voir Bondy (homonymie). Patronymes Bondi est un nom de famille d origine italienne notamment porté par : Andrea Bondi …   Wikipédia en Français

  • Bondi Beach — Plage de Bondi 33° 53′ 20″ S 151° 16′ 24″ E / 33.889, 151.27342 La plage …   Wikipédia en Français

  • Diagramme de Bondi — Les diagrammes d Hermann Bondi ont été conçus par leur inventeur afin de présenter graphiquement une méthode intuitive de compréhension de la Relativité restreinte. Ils sont destinés à des élèves en fin d études secondaires. Sommaire 1 Historique …   Wikipédia en Français

  • Hermann Bondi — Infobox Scientist name = Sir Hermann Bondi box width = image size = 150px caption = Hermann Bondi birth date = birth date|1919|11|01 birth place = Austria death date = death date and age|2005|09|10|1919|11|01 death place = Cambridge,… …   Wikipedia

  • Plage de Bondi — 33° 53′ 20″ S 151° 16′ 24″ E / 33.889, 151.27342 …   Wikipédia en Français

  • Beulah Bondi — Dans Les Échappés du néant (1956) Données clés Nom de naissance …   Wikipédia en Français

  • Sandro Bondi — Pour les articles homonymes, voir Bondi. Sandro Bondi Sandro Bondi (né le 14 mai 1959 à Fivizzano, dans la …   Wikipédia en Français

  • WISE, JONAH BONDI — (1881–1959), U.S. Reform rabbi. Son of isaac mayer wise , he was ordained by Hebrew Union College in 1903. In 1904 he was appointed to Mizpah Temple, Chattanooga, Tennessee, and in 1906 to Temple Israel, Portland, Oregon. While in Portland he… …   Encyclopedia of Judaism

  • Sídney — Para otros usos de este término, véase Sídney (desambiguación). Sydney Sídney Escud …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»